Η ΤΕΧΝΗ ΠΟΥ ΑΥΤΟΚΤΟΝΕΙ :
ΓΙΑ ΤΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΥ ΜΑΣ
(δοκίμιο, Μικρή Άρκτος 2019)

Είναι λοιπόν η πρώτη φορά που στο αδιέξοδο της σημερινής ποίησης αφιερώνεται μια περιεκτική μονογραφία τέτοιας υφής: δηλαδή έχουσα στόχο εποπτικό, περιγραφικό και ερμηνευτικό μαζί, με σοβαρές και θεμιτότατες, κατά την κρίση μου, κανονιστικές εξακτινώσεις. Εδώ ο συγγραφέας πιάνει τον πολυκέφαλο, έτσι όπως εξελίχθηκε, ποιητικό ταύρο από τα κέρατα, αντιμετωπίζει το ζήτημα κατά μέτωπον και φροντίζει να το προσεγγίσει, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ολόπλευρα. Καμία πτυχή του δεν αφήνει άθικτη. Ας το επαναλάβουμε. Το βιβλίο του Κ. Κουτσουρέλη είναι ένα βιβλίο αναγκαίο, ένα έργο που χρειαζόταν και που έλειπε από τη βιβλιογραφία μας. Για πόσα σύγχρονα θεωρητικά κείμενα μπορούμε να ισχυριστούμε κάτι ανάλογο, ότι δηλαδή αναμετρώνται με πραγματικές ανάγκες, ότι αντιμετωπίζουν υπαρκτά προβλήματα της φιλολογικής μας ζωής, ότι καλύπτουν τέλος πάντων ένα σημαντικό κενό; [...] Επιστρατεύοντας ένα λόγο αυστηρά αποδεικτικό που εντούτοις δεν του λείπει το πάθος και συνταιριάζοντας τη βαθιά γνώση του γραμματολόγου με τον ελεύθερο στοχασμό, τη λεπτή παρατήρηση των επιμέρους με την υψηλή εποπτεία των καθόλου καθώς και τη στιβαρή επιχειρηματολογία με την ευλύγιστη διατύπωση, ο Κ. Κουτσουρέλης συνθέτει ένα δοκίμιο εμβριθές και παράλληλα απολαυστικό (μολονότι καταγίνεται με πράγματα στενάχωρα), και μας δίνει, από μιαν άποψη, το σημαντικότερο ίσως και το δυναμικότερο κριτικό του κείμενο, αυτό που μπορεί να θεωρηθεί αν όχι ο κεντρικός πυλώνας τουλάχιστον ένας από τους δυο τρεις μείζονες πυλώνες της ρωμαλέας δοκιμιογραφίας του.

ΘΕΟΔΟΣΗΣ ΒΟΛΚΩΦ
Book Press, 19.5.2019


Αν και πάντοτε αναλογεί κάποια ευθύνη στον καθένα μας για ό,τι συμβαίνει, ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι δεν ευθύνεται το κοινό για την απομάκρυνσή του από την ποίηση. Φταίνε οι ίδιοι οι ποιητές, είναι η άποψή του, την οποία θα την υποστηρίξει πολύ πειστικά σε όλο το βιβλίο, έχοντας θαυμαστή γνώση της ελληνικής, της ευρωπαϊκής, της δυτικής εν γένει λογοτεχνίας και διαθέτοντας υψηλή πνευματική οξυδέρκεια και ειλικρινή διάθεση στην αναζήτηση της αλήθειας. [...] Με το βιβλίο του αυτό ο Κώστας Κουτσουρέλης θέλει να δημιουργήσει περισσότερο, νομίζω, μια βάση για περαιτέρω συζήτηση επί του θέματος, παρά να επαναπαυτεί στις απόψεις του. Γι’ αυτό, όσοι πιστοί προσέλθετε.

ΧΡΗΣΤΟΣ Δ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Περί ου, 18.5.2019


Ένας άθλος είναι το βιβλίο αυτό. Ο συγγραφέας του τολμά μέσα σε μια εποχή που οι ποιητές αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο να εκφράσει την οδύνη του για την κατάρρευση της ποιητικής τέχνης και την απώλεια της δημοφιλίας της. Να ανιχνεύσει τα αδιέξοδά της και να δει τις αιτίες της πτώσης της.

ΗΛΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΣ
facebook, 27.5.2019


Με πολλή τέχνη, ευαισθησία και μεγάλη ευρυμάθεια ο (και ποιητής) Κώστας Κουτσουρέλης αναλύει την παρουσία της ποίησης στην εποχή μας και καταδεικνύει τα αδιέξοδά της. Η ανάγνωση αυτού του βιβλίου είναι μία ευχάριστη και αβίαστη περιπέτεια. Εκτός από την άνετη γραφή καραδοκούν ειρωνεία και χιούμορ.

ΝΙΚΟΣ ΔΗΜΟΥ
Το Βήμα, 9.6.2019


Το συγκεκριμένο βιβλίο είναι γραμμένο σε τόσο προσεγμένο και ισορροπημένο ύφος, ώστε, ενώ ο συγγραφέας διατηρεί την εκφραστική ιδιοτυπία του, η σπάνια, η λόγια λέξη δείχνει εντελώς φυσική. Αναπτύσσεται λοιπόν εδώ ένας εξαίρετος θεωρητικός λόγος. Όσον αφορά το περιεχόμενο, η ανάλυση αποδεικνύεται οξυδερκής και τεκμηριωμένη. Η μελέτη και η αξιολόγηση των ποιημάτων ή των ποιηματικών αποσπασμάτων δεν είναι απλώς διεισδυτικές, αλλά ανάγονται σε παιδαγωγικό μοντέλο, επειδή υπαγορεύουν έναν αντικειμενικό και συνεπή τρόπο προσέγγισης της ποίησης. Ταυτοχρόνως, αντιπροσωπεύουν ένα υπόδειγμα κριτικής.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΒΟΥΖΗΣ
Η Αυγή, 6.7.2019


Το βιβλίο είναι στοχαστικό, εντυπωσιακά στοχαστικό, τα νοήματα διάφανα, η πλοκή άρτια δουλεμένη, οι διατυπώσεις μας ξαφνιάζουν διαρκώς με την ευρηματικότητά-τους. Και οι κρίσεις αυστηρές, πολύ αυστηρές ‒ τσακίζουν κόκαλα. Μην τις φοβηθείτε! Αλλά, προς θεού, μη βιαστείτε να συνταχθείτε μαζί-τους. Νομίζω ότι το έχει πει ο Γκαίτε –κάπου το διάβασα, ίσως στο "Η ποίηση στη ζωή-μας" του Αποστολάκη‒ πως δεν είναι σώφρον να συντασσόμαστε πίσω από την αυστηρότητα ενός καλύτερού-μας· γι’ αυτόν η αυστηρότητα μπορεί να έχει νόημα, αλλά όχι υποχρεωτικά και για εμάς, ενώ αντίθετα όταν ο καλύτερος αποδέχεται κάτι που εμείς δεν το διακρίνουμε, το φρόνιμο είναι να σεβόμαστε την άποψή-του. Να τη σεβόμαστε δεν θα πει να την αποδεχόμαστε. Ας έχουμε εμπιστοσύνη στις κρίσεις-μας, αρκεί να προσπαθούμε να τις απαλλάσσουμε από τις συμβατικότητες που κάθε στιγμή καραδοκούν να μας τυλίξουν σαν τα φίδια τον Λαοκόοντα και τα παιδιά-του.

ΑΛΕΞΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ
Φρέαρ, 31.7.2019


Είναι αναμφισβήτητο ότι η προσπάθεια του Κουτσουρέλη είναι ενδιαφέρουσα από κάθε άποψη. Πρώτα πρώτα για την τόλμη της να ταράξει τα νερά, τόλμη που θα έβρισκε δικαίωση, αν γινόταν η αφετηρία ενός γόνιμου διαλόγου, ζητούμενο προφανώς του όλου εγχειρήματος∙ ύστερα, για την εμβριθή πραγμάτευση του θέματος και την τεκμηριωμένη εν γένει στήριξη∙ και τέλος για την οξυδέρκεια της ματιάς και την ένταση του λόγου, όπως αρμόζει σε κείμενο-μανιφέστο, παρεμβατικό σε ένα μείζον, καλλιτεχνικό ζήτημα της εποχής μας.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Αναγνώστης, 19.9.2019


Ένα πολύ σημαντικό βιβλίο πήρε τη θέση του στα βιβλιοπωλεία και, ευελπιστεί κανείς, στη λίστα αναμονής προς ανάγνωση των φίλων της ποίησης και του στοχασμού. Πρόκειται για το δοκίμιο του Κώστα Κουτσουρέλη Η τέχνη που αυτοκτονεί: Για το αδιέξοδο της ποίησης του καιρού μας. Είναι σημαντικό για πολλούς λόγους. Καταρχάς ο συγγραφέας του είναι μια πολυσχιδής προσωπικότητα των γραμμάτων και υπηρετεί πολλά είδη λόγου. Είναι πολυμαθής, όπως διαπιστώνεται από το έργο του, κινούμενος με άνεση και καλύπτοντας μεγάλες αποστάσεις στον γεωγραφικό και χρονικό άξονα της τέχνης, του στοχασμού και της κριτικής, συνταιριάζοντας μάλιστα τον επιστημονικό ορθολογισμό με την ποιητική τέχνη. Διαθέτει γερμανική επιστημονική σκευή και γλωσσομάθεια, ενώ δεν διέπεται από ελληνοκεντρική ομφαλοσκόπηση στις αναλύσεις του. Πληροί δηλαδή τις προϋποθέσεις για να μπορέσει να αναμετρηθεί με ένα μεγάλο θέμα, σε επίπεδο αντικειμένου, περιεχομένου και μορφής. Επιπλέον γράφει ένα κριτικό δοκίμιο για την ποίηση όντας ο ίδιος ποιητής και μεταφραστής, ενώ συνθέτει ποίηση έχοντας τη θεωρητική σκευή και την κριτική (και επομένως αυτοκριτική) ματιά. Τέλος, επίσης σημαντικό, κρίνει, συγγράφει μια πολεμική, όπως τη γνωρίζουμε στην γερμανική παράδοση με χαρακτηριστικό της εκπρόσωπο τον Marcel Reich-Ranicki, με αφετηρία την αγάπη για την τέχνη της ποίησης. Αποδομεί, συνάμα όμως αντιπροτείνει.

ΑΓΑΘΟΚΛΗΣ ΑΖΕΛΗΣ
Ποιείν, 25.11.2019


* * *


ΝΥΧΤΑ
(ποίημα, Κίχλη 2017)

Η "Νύχτα" του Κουτσουρέλη μπορεί να ερμηνευτεί με πολλούς τρόπους και να ηχήσει μέσα σου όπως μόνο η καθαρή τέχνη ξέρει να ηχεί. Διαβάζοντάς το διέτρεξα, μέσα σε μια νύχτα, όλα τα στάδια της ζωής μου.

ΙΩΑΝΝΑ ΤΣΙΒΑΚΟΥ
facebook, 14.1.2018


Στη μεταφορικότητά της η "Νύχτα" θα μπορούσε να είναι μια κυοφορία που οδηγεί σε μια γέννηση. Θα μπορούσε να είναι ακόμη μια καταβύθιση στον εσώτερο εαυτό προκειμένου να βγει από τα σκοτάδια ένα νέο φως. Στην ποιητικότητα των λέξεων κυοφορείται μια πορεία προς τη δημιουργία. Στη δεύτερη ανάγνωση καταφαίνεται η κάθοδος στα βαθύτερα σκοτάδια – απαραίτητη οδυνηρή συνθήκη για να αναδυθεί στην επιφάνεια το νέο σώμα μιας ύπαρξης αλλιώς χαμένης. Σε μια ακόμη ανάγνωση η νύχτα αγκαλιάζει τη σκληρή πραγματικότητα ενός κόσμου που πεθαίνει αβοήθητος μέσα στη φενάκη μιας απόλυτα ρυθμισμένης ζωής, μέσα από τις αυταπάτες μιας ειρηνικής συνύπαρξης που γεννά πολέμους και θάνατο... Η νύχτα όμως σηματοδοτεί την έναρξη της γέννησης της μέρας· έτσι και η "Νύχτα" αποτελεί την αρχή για το ελπιδοφόρο μέτρημα των ωρών της νέας ζωής. Ωστόσο, ποιος είναι αληθινά έτοιμος να κατεβεί στα άδυτα του εμφανούς κόσμου για να συναντήσει τους πιο σκοτεινούς φόβους του, για να αντιληφθεί πως στην επιφάνεια μόνο του υπαρκτού στηριζόμαστε αγνοώντας το όλο σώμα του αφανούς;... Ο Κώστας Κουτσουρέλης καλεί σε μια κατάδυση στο βαθύτερο σκηνικό της "Νύχτας" του (μέσα από το επιφανειακό σκηνικό μιας χειρουργικής επέμβασης) και προϊδεάζει για την πορεία από το εξώφυλλο ήδη, έτσι με το μαύρο χρώμα που απλώνεται και τυλίγει το βιβλίο και με τα γράμματα της λέξης να σχηματίζουν τον αστερισμό. Σπάνια συναντάμε τόσο εντυπωσιακή στη συντομία της εικόνα της οδού άνω και κάτω, που μία είναι κατά τον «σκοτεινό» φιλόσοφο: ὁδὸς ἄνω κάτω μία καὶ ωὑτή.

ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ
Με ανοιχτά βιβλία, meanoihtavivlia.blogspot.gr, Απρίλιος 2018


Εδώ δεν είναι καθόλου η Νύχτα μια εναλλαγή φωτός σε σχέση με την ημέρα ή μια κατάσταση του ύπνου ή της αγρύπνιας ή του ξεφαντώματος. Η Νύχτα εδώ αναδύεται μυστηριακή, προσωπική, ανθρωποκεντρική κατά ένα μέρος, συνδυάζεται με ένα ανθρώπινο πλάσμα το οποίο κυοφορείται και ετοιμάζεται στα έγκατα μιας άλλης ανθρώπινης παρουσίας. Θα μπορούσε ακόμη να ειπωθεί ότι Νύχτα εδώ σημαίνει και Ζωή, γιατί όντως αυτό που κυοφορείται μέσα σε μια μορφή σκοτεινιάς ή κρυψώνας, σημαίνει μια νέα ζωή που πρόκειται να φανερωθεί στο φως. Και βεβαίως η Ζωή, είτε στη γενικότητά της –αν μπορεί να ειπωθεί αυτό γιατί κατά βάθος δεν υπάρχει γενική ζωή– έχει μέσα από μία ή πολλές ποιητικές μεταφορές αλλά και πραγματικότητες, καρδιά από γάλα, καρδιά από στάχτη, καρδιά από αιθάλη, καρδιά από σπέρμα, από ειρήνη, από σκέψη, από μάτια. Υπάρχει κάτι από αυτά που δεν το έχει η Ζωή; Η διακύμανση της ποιητικής αυτής σύνθεσης ακούει στα ονόματα νάρκωση, βύθιση, υπνολαλία, ονείρωξη, ανάνηψη, εγρήγορση, έγερση. Εφτά δηλαδή καταγραφές μιας εξαιρετικά ζωντανής ποιητικής έκφρασης, σε ρυθμό εσωτερικής υπαγόρευσης θα έλεγα, μιας πηγαίας κίνησης ή «ψυχικού κινήματος» για να θυμηθούμε τον Σολωμό, μιας εκτίναξης λέξεων και στίχων προς έναν καλπάζοντα λυρισμό που δεν χάνει πουθενά την προσήλωσή του στο μυστήριο της ζωής και της νύχτας.

ΣΩΤΗΡΗΣ ΓΟΥΝΕΛΑΣ
Bookpress, 16.4.2018


Ποιητική κάθοδος στα σκοτάδια της νύχτας. Μια περιήγηση στην σκοτεινή επικράτεια με τελετουργική είσοδο, παραμονή και έξοδο ή, άλλως, με καταβύθιση-πτώση, ανίχνευση βυθού και άνωση-ανάνηψη. Διακρίνω μια φλέβα γερμανικού ρομαντισμού μέσα στην ποίηση του Κώστα Κουτσουρέλη, της οποίας το αίμα κυλά και δίνει στην σύνθεση πληθωρική ζύμωση και ποικιλότροπη ώθηση. Το αποτέλεσμα της γραφής μεταβάλλεται έτσι σε μεταρομαντική και μετασυμβολιστική εκφραστική φόρμα ενώ, ταυτόχρονα, δεν καταργεί την νεωτερική καταγωγή του. Η συλλογή αποτελείται από επτά πολύστροφες τερτσίνες, οι οποίες είναι αλληλένδετες νοηματικά, καθώς υπακούουν στην χρονική συνέχεια και η κάθε μία πιάνει το νόημα του ποιήματος από εκεί που το αφήνει η προηγούμενη. Αυτές οι δαντικές φόρμες διαθέτουν μιαν αξιοσημείωτη μετρική, που αναδεικνύει την ομορφιά της γλώσσας με άριστο και ισοζυγισμένο επιτονισμό. Η κατακτημένη δηλαδή προσωδία προδίδει ένα ενεργό ποιητικό εργαστήρι και μιαν ακοίμητη ποιητική συνείδηση. Το πολυεικονικό αυτό ποιητικό σύμπλεγμα γνωρίζει πού, πώς και πότε πρέπει να βυθιστεί στα ερέβη του ανθρώπινου υποσυνειδήτου και, αντιστοίχως, πού, πώς και πότε να ανέλθει, μεταφέροντας θεάσεις από το πληθωρικό φάσμα της υποχώρησης του ενσυνείδητου στο ασυνείδητο. Ως κεντρικό θέμα παραμένει πάντα η πολύπτυχη νύχτα, η οποία μέσα στην μουσική εκφορά του ποιήματος φαίνει σαν αστροφωτισμένο ατλάζι, σαν ανθοκεντημένος κάμπος. Ο ποιητής διατρέχει την νύχτα από την κατάκλιση έως την έγερση ή από την νάρκωση έως την εγρήγορση. Βιώνει τα εν ύπνω ενύπνια και υφίσταται τις συνειδησιακές μεταλλαγές της υπαρκτικής κατάστασης. Φόβοι, αλλοιώσεις αισθήσεων, ονειρικές αγωνίες, προκατειλημμένες εντάσεις και ενστάσεις, σημεία και τέρατα δηλαδή που γεννά η έμφυτη ανασφάλεια, λαμβάνουν χώρα μέσα στη νύχτα και επιτείνουν την αδημονία της έλευσης του φωτός. Το ποίημα φωτίζεται εδώ κι εκεί από μικρές χαραμάδες μνήμης και σαγηνεύεται από το ασήμι του γνόφου και την έξαψη της ελπίδας. Το ποίημα παραδομένο μέσα στην ύπνωσή του συνεχίζει να ελπίζει και να παρηγορεί τον συντάκτη και τον αναγνώστη του με την αλάνθαστη κωδικοποίηση των συνισταμένων της γύρωθεν ωραιότητας. Θέλω να πω ότι πρόκειται για υψηλή και πολυπροσεγμένη ποίηση που μας αμείβει πλουσιοπάροχα με την ισορροπία του μέτρου, την έξυπνη και πρωτότυπη ρίμα, τις εμπνευσμένες εικόνες, την ποιότητα της γλώσσας.

ΗΛΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΣ
facebook, 12.5.2018


* * *


ΚΡΕΩΝ
(μονόλογος, Gutenberg 2016)

Και να, έρχεται ξάφνου ένας σημαντικός ποιητής του καιρού μας, ο Κώστας Κουτσουρέλης για να υπομνήσει με αυτόν τον τραγικό μονόλογο το μεγαλείο και την αθλιότητα του ανθρώπου, φωτίζοντας αυτούς που σκυφτοί ποθούν μιαν έξαρση, ένα ανάστημα, αφού πάντα «οι δειλοί λατρεύουν τους γενναίους» και «ως το χείλος τούς σπρώχνουν του γκρεμού». Γιατί ο ήρωας, πάντα «είναι πιόνι./ Νικά ή χάνει, άλλοι επωφελούνται,/ οι οπαδοί του πρώτοι τον ξοδεύουν/ θάβουν τις πράξεις του μέσα στις δάφνες,/ κηδεύουν τ’ όνομά του με μνημεία,/ πάλι και πάλι τον γιορτάζουν ώσπου/ να γίνει σαν κι αυτούς: σαχλός». Γιατί αυτός ήταν και θα είναι πάντα ο δήμος που δοξάζει τάχα Αντιγόνες και που τους Κρέοντες μισεί. Ένα έργο δονούμενης αλήθειας, ένα έργο που αποδείχνει πως δεν έσβησε παντελώς το τραγικό πνεύμα σε τούτο τον τόπο.

ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ
facebook, 21.11.2016


Στον στιβαρό ποιητικό μονόλογο "Κρέων" του Κώστα Κουτσουρέλη (Gutenberg, 2016), η Αντιγόνη στέκει βουβή δίπλα στον βασιλιά, που της μιλά. Ο Κρέων είναι εδώ η φωνή της λογικής, ο ένας που ξεχωρίζει αντίκρυ στο άφρον σαρκοβόρο πλήθος. «Δες τους λοιπόν», λέει στη θυγατέρα του Οιδίποδα. «Με δυσκολία κρατιούνται. / Αδημονούν να σε δοξάσουν. Κάποιοι / με καταριούνται ήδη ανάμεσά τους / –αν και κρυφά εννοείται, να μην μπλέξουν– / κι άλλοι ανοιχτά χειρονομούν και σκούζουν». Είναι θρασύδειλοι· παρουσιάζονται όμοιοι μ’ αγέλη ύαινες. Αυτή η απαξίωση από τον Κρέοντα των πολλών, του δήμου εντέλει, είναι «σύγχρονη», ένα καθρέφτισμα της ξεχωριστής θέσης που νιώθει ο σημερινός ποιητής ότι κατέχει ή του περιθωρίου όπου έχει άθελά του σπρωχτεί. Δεν υπηρετεί τους συμπολίτες του μέσ’ από τα τραγικά πρόσωπα του έργου του. Ταυτίζεται με τον τραγικό ήρωά του, που παύει να είναι διδακτικός και γίνεται αυτοψυχαναλυτικός.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ
Bookpress, 20.1.2017


Ο Κουτσουρέλης αντιστρέφει την παραδοχή του μύθου, παρουσιάζοντας έναν Κρέοντα-θύμα των αντίπαλών του πολιτικών φατριών. Δεν είναι, λοιπόν, ο δύσκαμπτος ηγέτης, ο φαντασιόπληκτος που άδικα υποπτεύεται παντού ανύπαρκτες συνομωσίες, αλλά ένα θύμα συμφερόντων κι ο ίδιος, ένα πιόνι που αδυνατεί να ξεφύγει από την προδιαγεγραμμένη μοίρα του. Κι ακριβώς αποδώ αναβλύζει η όποια συμπάθεια προς το πρόσωπό του: από την προσπάθειά του να απεκδυθούν οι θέσεις της Αντιγόνης από τον υψιπετή αλλά αιθεροβάμονα ρομαντισμό τους και να επισημανθούν προς εκείνη οι πλάνες της μέσα σ’ ένα περιβάλλον συμφεροντολογικό και διόλου αθώο. Μπορεί ο Κρέοντας να υποπίπτει στις αντιφάσεις του και να υπόκειται επίσης στο προσωπικό του συμφέρον, αλλά η απόπειρά του για μια ρεαλιστική προσέγγιση των πραγμάτων τον καθιστά φορέα μιας κάποιας ειλικρίνειας, άρα και μιας συνακόλουθης συμπάθειας. Ο ρεαλισμός του Κρέοντα στέκει ως ιδεολογικό αντίβαρο στον εξιδανικευμένο ηρωισμό της Αντιγόνης και τον γειώνει ωμά.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΡΟΥΜΠΑΣ
Ποιητικά, τχ. 25, Μάρτιος 2017


* * *


ΛΑΜΠΡΟΥ ΛΑΡΕΛΗ VITA POETICA
(σατιρικά ποιήματα, Gutenberg/Σύρτις 2016)

Βαθύς γνώστης των ανθρωπίνων παθών, των κυριοτέρων ατομικών και κοινωνικών μωροφιλοδοξιών, των δυτικοευρωπαϊκών αισθητικών ρευμάτων, των μυστικών της μετανεωτερικής τέχνης, της κειμενογλωσσολογίας, αλλά και των γεωτεκτονικών δεδομένων, ο Λάμπρος Λαρέλης δεν διστάζει να επιδοθεί τόσο στην προσωπική, μάλλον ειλικρινή, αποδόμησή του όσο και στην αποκαθήλωση πλείστων ειδώλων και καταστατικών εμβλημάτων της αγοράς. Ευρηματικός γλωσσοπλάστης, ήκιστα λυρικός, πεισματικά οχλολοίδωρος, εστιάζεται κατά κανόνα στην εν θερμώ κριτική χαρακτήρων. Λαμβάνοντας υπόψη τις αντιπροσωπευτικότερες πτυχές της περιρρέουσας ατμόσφαιρας, επιχειρεί να απονείμει δικαιοσύνη εκεί όπου βλέπει την απροκάλυπτη μωρία να ιδρύει υπερδομές. Οι λεκτικές του δράσεις διακρίνονται από την αμεσότητα της ρητορικής τους ορμής. Από την άποψη αυτή, ενεργεί ως να ήταν ένας κατεξοχήν στρατευμένος ποιητής της αδιαπραγμάτευτης παρρησίας. Γνήσιο τέκνο της ταραγμένης εποχής του, ο Λ.Λ. παραμένει κατά βάθος ένας ιδιαίτερα διεξοδικός ρεαλιστής.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ
Τα Νέα, 4.3.2017


Ο Κώστας Κουτσουρέλης παρουσιάζει υπό μορφή ανθολογίου 32 ποιήματα που ο ίδιος αλίευσε «από μονόφυλλα, σπάνιες εκδόσεις, εξωτικά περιοδικά, τον κυκεώνα του διαδικτύου» αλλά κυρίως από τα χειρόγραφα που άφησε πίσω του ο σατιρικός ποιητής Λάμπρος Λαρέλης. Για δακρυσμένα γέλια και για γελαστά κλάματα, τα έμμετρα αυτά ποιήματα είναι φορτισμένα με ακραία ένταση. Καθώς καταγίνονται με την ποίηση και τους ποιητές συνιστούν, συγχρόνως, μια ειρωνική αυτοεγκατάλειψη. Η σάτιρα που χρησιμοποιεί ο «κρυμμένος» Κουτσουρέλης γίνεται στα χέρια του το μεγαλοφυές όπλο κάθε γνήσιου τεχνίτη του είδους. Xρησιμεύει για να πνίγει, πρωτίστως, τον αδιάκριτο θόρυβο των δικών του καρδιακών παλμών.

ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΟΥ
Εντευκτήριο, τχ. 111, Άνοιξη 2017


* * *


ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ
(ποίηση, Περισπωμένη 2014)

Ήδη με τον "Αέρα Αύγουστο", ο Κουτσουρέλης έφτασε στο απόγειο μιας γλώσσας καθαρά μελωδικής, πατώντας γερά στην παράδοση, όπου θέλει το ποίημα αυστηρά δομημένο και στιχουργικά ρυθμικό, ανανεώνοντας το. Με το "Γράμμα στον Οδυσσέα Ελύτη", συνεχίζει να τελειοποιεί την μετρική του στίχου του, δημιουργώντας ένα έργο που βασίζεται στην μουσική του υπόκρουση. Αυτά ως προς την τεχνική που πιστά ακολουθεί ο ποιητής. Όσο για το περιεχόμενο, όπως αναφέραμε πιο πάνω, η σύνθεση του Κουτσουρέλη είναι ένα ποιητικό μανιφέστο για τον σύγχρονο άνθρωπο.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΙΛΗΣ
O Αναγνώστης, 9.6.2015


Ο Κώστας Κουτσουρέλης, στο μακρύ –λυρικής και δραματικής πνοής– ποίημα που εν είδει επιστολής απευθύνει στον ποιητικό του πρόγονο Οδυσσέα Ελύτη… αυτήν ακριβώς τη διάσταση μεταξύ του μαύρου και του λευκού, μεταξύ του κάλλους και της ασχήμιας, μεταξύ της τραχύτητας και της τρυφερότητας συζητάει, σε μια προσπάθεια να δοκιμάσει τη δύναμη και τη διάρκεια του ενός και του άλλου· αλλά συγχρόνως και την αντοχή του ποιητικού λόγου.

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
Εφημερίδα των Συντακτών, 5.4.2015


Θεατρογενής, ευρηματικός, σμιλεμένος κομψά λόγος. Απευθύνεται στον δεύτερο νομπελίστα μας με τον δέοντα, πηγαίο σεβασμό, επιζητώντας –τι άλλο;– ρηματική τουλάχιστον δικαιοσύνη… η ετυμηγορία του ήδη πολυβραβευμένου Κώστα Κουτσουρέλη δρα ως πληθυντική κατ’ εξοχήν. Γράφει δηλαδή ως να ήταν πολλοί. Ως να ήταν εξουσιοδοτημένος από μια σιωπηλή, αλλά όχι αδιάφορη αστική ομήγυρη. Έτσι το άτομο συμπυκνώνει εντός του επιθυμίες, τρόπους, άγχη, φοβίες, εμμονές και επιδιώξεις, θεμιτές και μη, των άλλων.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ
Bookpress, 17.2.2016


* * *


Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ
(δοκίμιο, Μελάνι 2013)

Ο Κώστας Κουτσουρέλης βάζει ως προμετωπίδα του εικονοκλαστικού δοκιμίου του για τον Καβάφη μια ρήση του Νίτσε: …«Ο έπαινος έχει κάτι το πιο φορτικό από τον ψόγο». Πράγμα που συχνά αληθεύει. Και θα μπορούσε να είναι ένα (θεμιτό) κίνητρο για μια κριτική αναθεώρηση του Αλεξανδρινού, ιδιαίτερα φέτος, στην 150ή επέτειο της γέννησής του και την 80ή του θανάτου του, όπου πολλαπλασιάζονται οι πάνδημες και από καιρό μονότονες, εδώ που τα λέμε, δοξολογίες γι' αυτόν. Ο Καβάφης ως ποιητικό τοτέμ, ο Καβάφης ως πασπαρτού, ο Καβάφης ως παραφουσκωμένο ψυχολογικό αναπλήρωμα για τη φτωχή συμβολή της νεότερης Ελλάδας στον παγκόσμιο πολιτισμό, ο Καβάφης ακόμη και ως gay icon, όλα αυτά ενοχλούν και θαυμαστές της ποιητικής του, στους οποίους συγκαταλέγω τον εαυτό μου… Παρ' όλες τις αντιρρήσεις μου, βρίσκω την πολεμική του Κουτσουρέλη απείρως πιο ενδιαφέρουσα από τον πληκτικό συρμό της καβαφολατρίας.

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ
Τα Νέα, 9.11.2013


Αυτή την εικόνα του Αλεξανδρινού επιχειρεί ν’ αποκαθηλώσει κομμάτι-κομμάτι ο Κουτσουρέλης, επιστρατεύοντας την εντυπωσιακή ευστροφία του, την εμπειροπόλεμη ευγλωττία του και το εικονοκλαστικό πείσμα του προκειμένου να βάλει τον Καβάφη και τους απανταχού καβαφόφιλους στη θέση τους. Θαρραλέο εγχείρημα, ιδίως σε εποχή επετειακών εορτασμών και κατά συρροή ευλαβών αγιογραφήσεων. Θαρραλέο και πολλαπλώς ωφέλιμο, διότι μας ξυπνά από την εικονολατρική νάρκη, επερωτά την πίστη μας στο καβαφικό μέγεθος και μας… ανάβει τα αίματα.

ΣΕΣΙΛ ΙΓΓΛΕΣΗ ΜΑΡΓΕΛΛΟΥ
The Books’ Journal, Ιανουάριος 2014


Έχοντας υπόψη του όλο τον φάκελο της υπόθεσης «Καβάφη», ο Κουτσουρέλης επιχειρεί μια αξιοζήλευτη κριτική της καβαφικής ποίησης, και πιο συγκεκριμένα των προσωπικών του ποιητικών μυστικών, που όσο μοιάζουν κακόζηλες επινοήσεις, άλλο τόσο αποτελούν θεμέλια ενός έργου που δεν έχει το όμοιό του.

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗΣ
"Lifo", 20.6.2013


…κείμενο διαυγές και άρτια οργανωμένο, που προσφέρει ύψιστη αναγνωστική απόλαυση, ασχέτως –ώς ένα βαθμό– της πειστικότητας ή όχι των επιχειρημάτων που αναπτύσσει. Εν ολίγοις, έχουμε να κάνουμε με κείμενο που, χωρίς να υπολείπεται σε επιχειρήματα και μελέτη, κερδίζει τον αναγνώστη με τη σμιλευμένη γλώσσα του και τη σταθερή μέριμνα του συγγραφέα για εννοιολογική και εκφραστική σαφήνεια. Διόλου μικρά κατορθώματα… Στην καλύτερη περίπτωση το βιβλίο του θα εγγραφεί ως ρηξικέλευθη και πρωτότυπη μελέτη του καβαφικού σύμπαντος και της πρόσληψής του από τους σύγχρονους αναγνώστες και την κριτική, γραμμένης σε απαράμιλλο ύφος, γλωσσική ενάργεια και φροντίδα, ακρίβεια και έγνοια για τον καλόβουλο αναγνώστη, και θα αποτελεί κείμενο αναφοράς σε κάθε σχετική μελλοντική συζήτηση. Στη χειρότερη περίπτωση, συνοψίζει με τρόπο πυκνό και καλογραμμένο, όλο σχεδόν το ρεύμα της κριτικών, ηθικών και αισθητικών προκαταλήψεων με τις οποίες βρέθηκε αντιμέτωπος ο "έκκεντρος" Αλεξανδρινός από νωρίς στον ποιητικό του βίο. Σε κάθε περίπτωση, αξίζει ολόκληρο το βάρος των λέξεων που το συναπαρτίζουν και αποτελεί μια πρόταση ανάγνωσης του Καβάφη που συγκροτεί ένα συνεκτικό ιδεολογικά και αισθητικά σύμπαν.

ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ
Bookpress, 18.9.2013


Όσο προχωρούσα το δοκίμιο αυτό του Κώστα Κουτσουρέλη, τόσο σκεφτόμουνα πόσο καλογραμμένο (υπόδειγμα σφιχτού λόγου) και πόσο τίμιο είναι, υποχρεώνοντας κάποιον καταρχήν αντίθετο, όπως εγώ, είτε να ακονίζει το μυαλό του για να βρει αντεπιχειρήματα, είτε, διαφορετικά, να αλλάζει τις βεβαιότητές του. Τελειώνοντας το βιβλίο, το ξαναδιάβασα μια ακόμα φορά για να μπορέσω να το παρουσιάσω, εμπέδωσα ακόμα περισσότερο την αρχική μου σκέψη: εκτιμώ περισσότερο ένα σοβαρό βιβλίο με την κατεύθυνση του οποίου διαφωνώ, παρά ένα πρόχειρο βιβλίο με την κατεύθυνση του οποίου συμφωνώ. Το βιβλίο θέτει, λοιπόν, πολύ ψηλά τον πήχη ενός ανανεωμένου αντικαβαφισμού, έτσι ώστε οι τυχόν πρόχειρες απαντήσεις να μην μπορούν να το αγγίζουν. Σ’ αυτό θα πρέπει να έχει βοηθήσει το ότι το κείμενο ή τμήματά του ή «προστάδιά» του δοκιμάστηκαν, παλιότερα, σε δημόσιες αναγνώσεις, ομιλίες ή προδημοσιεύσεις, μορφές έκθεσης, που προφανώς το τόρνευσαν και το βελτίωσαν περισσότερο. Επομένως όποιος προσπαθήσει να ξεμπερδέψει με τις απόψεις του κ. Κουτσουρέλη με εξυπνάδες, υποτιμήσεις ή ad hominem επιθέσεις, είναι από χέρι χαμένος.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΥΣΣΑΣ
Athens Voice, 19.7.2013


* * *
 

Ο ΜΙΧΑΗΛ ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΗ ΡΩΜΗ
(λιμπρέττο & μετάφραση, Περισπωμένη 2013)

Στη σ. 59 του εξαιρετικού βιβλιαρίου "Ο Μιχαήλ Άγγελος στη Ρώμη"... διαβάζουμε σε αστραφτερή μετάφραση (πιστή στη στιχουργία «απιστεί» στη γλώσσα) του Κ. Κουτσουρέλη τους στίχους του Μικελάντζελο... όπως τώρα ο Κουτσουρέλης μάς γνωρίζει τον ποιητή Μικελάντζελο, έτσι πριν από τριάντα χρόνια, στο τεύχος 21 της λέξης, ο Α. Χιόνης είχε συστήσει στο ελληνικό κοινό τον λογοτέχνη Λεονάρντο.

ΒΙΒΗ ΛΑZΟΥ
mybook.gr, 22.4.2013


* * *


ΑΕΡΑΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ
(ποίηση, α' έκδοση διαδικτυακή 2008-2011,
β' έκδοση έντυπη Περισπωμένη 2012)

Στον Κουτσουρέλη δεν θα συναντήσει κανείς την κακογουστιά, τις νεφελώδεις εκφράσεις και την κοινοτοπία της πλειονότητας της σύγχρονης ποιητικής μας παραγωγής. Οι εικόνες του είναι λαγαρές και διαυγείς: τα νυσταγμένα φύλλα που κρατιούνται δύσκολα απ’ τους ώμους του νοτιά, η τέφρα απ’ τη σάρκα του καμένου Αυγούστου, τα σύννεφα που σαν ουράνιοι συγγραφείς ραίνουν τον κόσμο με σημεία στίξης. Δεν θα συναντήσει όμως κανείς μήτε εκείνες τις αιχμηρές οξύνσεις του νοήματος μήτε την εικονοπλαστική τόλμη που μας δίδαξαν οι μεγάλοι μοντερνιστές. Ο ρυθμός πάλι, που στηρίζεται σε μιαν ελευθεριάζουσα χρήση της terza rima, είναι, αναμφίβολα, επιτυχημένος. Το μεγαλύτερο, όμως, θέλγητρο του βιβλίου είναι το λεκτικό του ύφος, υπόδειγμα κρυστάλλινης αβρότητας, που δεν έχει το όμοιό του στα σύγχρονα γράμματά μας.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΡΘΑΛΙΤΗΣ
Η Αυγή της Κυριακής, 10.2.2013


Στον "Αέρα αύγουστο" η συγκίνηση έχει σώμα και οργανικότητα. Η ποίηση του Κώστα Κουτσουρέλη δεν προσπαθεί να εντυπωσιάσει με στιχουργικά κτερίσματα και κοινότυπα βιώματα προσωπικής φύσεως που προσπαθούν να γίνουν ποίηση. Ουσιαστικά, τόσο το προσωπικό βίωμα όσο και βλέμμα στον "Αέρα αύγουστο" δεν έχουν το σύνδρομο του υπέρογκου "εγώ", ενώ η θέαση των ποιητικών στιγμών οδηγεί στην αφύπνιση της συλλογικής εμπειρίας. Από την άλλη, η επικαιρικότητα των γεγονότων θα μπορούσε πράγματι να οδηγήσει σε μια πολιτική ερμηνεία της πραγματικότητας, όμως αυτό δεν συμβαίνει στον "Αέρα αύγουστο". Ο Κώστας Κουτσουρέλης εκκινεί από το γεγονός και καταλήγει στην ποίηση. Σπανίως εκδίδονται ποιητικά βιβλία που δηλώνουν με τόσο διαυγή και ξεκάθαρο τρόπο τη στάση του ποιητή απέναντι στην ίδια την ποίηση και στα πράγματα.

ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΚΑΤΣΑΚΟΣ
e-poema, Απρίλιος 2013


Λόγιος, στυλίστας, δεινός μεταφραστής, βραβευμένος το 2012 για τη μετάφρασή του των "Ύμνων της νύχτας" του Νοβάλις με το Βραβείο Άρης Αλεξάνδρου, ο Κουτσουρέλης επιστρέφει έπειτα από οκτώ χρόνια στην ποίηση, με τη φροντισμένη, οριστική έκδοση της συλλογής αυτής· 33 τερτσίνες γραμμένες και δημοσιευμένες από το 2008 ώς το 2011 στον ιστότοπό του. Συνομιλεί ρητά και υπόρρητα με τον Κωστή Παλαμά και κυρίως με τα Σατιρικά γυμνάσματά του ― 44 οργισμένες τερτσίνες, γραμμένες και δημοσιευμένες ακριβώς εκατό χρόνια πριν στον Νουμά (1908-9), σε μια πολύ δύσκολη περίοδο για την Ελλάδα. «Στη γη που πιάνει και προκόβει ο σπόρος / κάθε λογής τζουτζέδων και πιερρότων, / κι εγώ φυτρώνω ανάξιος ριμαδόρος / μαύρων θυμών και πορφυρών ερώτων», λέει ο Παλαμάς. Κι ο Κουτσουρέλης ανασύρει μαζί του, για χάρη της πατρίδας κι αυτός, «το τρίστιχο απ’ την Κόλαση του Δάντη». Αν όμως η μορφή κι η στόχευση ακόμη συνδέονται με τον οργισμένο Παλαμά, πόρρω απέχουν από την παλαμική φωνή ο τόνος κι η διαυγής εικονοποιία του Κουτσουρέλη, που συναιρούν την κλασικιστική λιτότητα και ακρίβεια με μια ρομαντική-μοντερνιστική, αυτοσαρκαστική απαισιοδοξία και μελαγχολία.

ΤΙΤΙΚΑ ΔΗΜΗΤΡΟΥΛΙΑ
Καθημερινή της Κυριακής, 7.4.13


When we approach a poet with the composure and dexterity of Kostas Koutsourelis, so bound as he is to his nation, his heritage and the legacy of poetry in Greece, we must re-evaluate our own preferences and prescriptions and realise that to eschew the limitations of poetical dualisms (the classical versus the avant-garde) we must be receptive to poetry this potent... one of the finest contemporary Greek poets.

STEVEN J. FOWLER
www.3ammagazine.com, 31.7.2010


Ο "Αέρας αύγουστος" του Κώστα Κουτσουρέλη, ανακουφιστικά ομοιοκατάληκτος, κυλά σαν μουσική, φτιαγμένος από 33 δεκαεξάστιχα μέρη, πέντε τρίστιχα κι ένας καταληκτικός στίχος το καθένα, δεμένα μεταξύ τους μ’ εικόνες που ο ποιητής αφήνει και πιάνει ξανά, μ’ άλλον κάθε φορά τρόπο, συμπληρώνοντάς τες. Διόλου μοντέρνα μα απόλυτα σύγχρονη, η ποίηση του Κώστα Κουτσουρέλη μιλά επιτακτικά για την Ελλάδα του εδώ και του τώρα... Σε μια χώρα με ποιητική παράδοση πλατιά και βαθιά τόσο όσο είναι πλατιά και βαθιά η γλώσσα της, ο "Αέρας αύγουστος" αποτελεί λαμπρή στιγμή.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ
6 Ημέρες, 15.10.2012


Al di là dei pregiudizi impostisi assiomaticamente, che volevano le conquiste poetiche del modernismo nate per partenogenesi, fuori dal rapporto organico con la tradizione poetica più antica, in "Vento augusto" Kostas Kutsurelis riesce ad attingere la massima semplicità e purezza di espressione perfino negli elementi poeticamente più ardui da rappresentare della nostra complessa realtà attuale. Questo avviene perché nella sua percezione e soprattutto nella sua pratica – cioè nella forma da lui raggiunta – Kutsurelis tenta di contemperare gli elementi poetici essenziali del modernismo con l’eredità poetica della forma chiusa. Kutsurelis è uno dei pochi poeti greci contemporanei che, consapevo le del bisogno urgente e vitale di una riscoperta della musicalità e della plasticità della forma all’interno del dissoluto canone poetico oggi imperante (secondo il poeta e critico Tellos Agras la forma è “la morale applicata dell’artista”), ci offre un esempio di disciplina e di purezza poetica.

DIMITRIS KOSMOPULOS
Poesia, n. 317, Luglio-Agosto 2016


* * *


ΝΟΒΑΛΙΣ, ΥΜΝΟΙ ΣΤΗ ΝΥΧΤΑ
(εισαγωγή-μετάφραση, Περισπωμένη 2011)

Ο Κώστας Κουτσουρέλης αναμετρήθηκε με το κορυφαίο έργο του πρώιμου γερμανικού ρομαντισμού "Ύμνοι στη Νύχτα" διαθέτοντας βαθύτατη γνώση και ευαισθησία. Ο ποιητικός αυτός κύκλος του Νοβάλις πραγματώνοντας την περίφημη προγραμματική αρχή των ρομαντικών για "μείξη των λογοτεχνικών ειδών" αποτελείται από πεζά μέρη, που διαθέτουν όμως ρυθμικότητα, αλλά και από καθαρά λυρικά, τα οποία, ωστόσο, δεν έχουν ενιαία μορφή αλλά παρουσιάζουν ποικιλία μέτρων και ρυθμών. Ο Κ. Κουτσουρέλης απέδωσε τα πεζά μέρη με μια υπέροχη ρυθμική πρόζα και κατέβαλε σημαντική προσπάθεια για μια κατ' αντιστοιχία απόδοση των λυρικών μερών, επιτυγχάνοντας ένα πολύ καλό αποτέλεσμα. Ως επίμετρο έχει τοποθετηθεί το σημαντικό κείμενο του επίσης ρομαντικού Ludwig Tieck, άψογα μεταφρασμένο από τον Κ. Κουτσουρέλη. Η εισαγωγή του μεταφραστή, που προτάσσεται, εισάγει επαρκέστατα τον αναγνώστη στον ποιητικό κόσμο του Νοβάλις.

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΒΡΑΒΕΙΩΝ
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ
Νοέμβριος 2012


... η επιτροπή αποφάσισε ομόφωνα να απονείμει το φετινό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης από τη Γερμανική Γλώσσα στον κύριο Κώστα Κουτσουρέλη για τη λαμπρή του μετάφραση στους "Ύμνους στη νύχτα" του Novalis. Ο κύριος Κουτσουρέλης, ποιητής και ο ίδιος, αναμετρήθηκε με ωριμότητα και σπάνια ευαισθησία με το κορυφαίο ποιητικό έργο του πρώιμου γερμανικού ρομαντισμού. Η αντιπαραβολή της μετάφρασης με το πρωτότυπο αφήνει να φανεί ο μόχθος του εγχειρήματος, η δουλειά ενός μεταφραστή που δεν ικανοποιείται με εύκολες λύσεις. Πέρα από αυτό καθαυτό το μεταφραστικό επίτευγμα, ο κύριος Κουτσουρέλης απέδωσε με ρυθμό τα πεζά μέρη και τήρησε με συνέπεια την ποικιλία των μέτρων στα αμιγώς ποιητικά μέρη. Εξαιρετική προσπάθεια κατέβαλε ο μεταφραστής να διατηρήσει τη ρίμα, λαμβάνοντας ορισμένες φορές τις ελευθερίες που ήταν απαραίτητες ώστε να αναδειχθεί ο λυρικός χαρακτήρας του έργου. Η έκδοση συμπληρώνεται από ένα εξίσου θαυμάσια μεταφρασμένο κείμενο του Ludwig Tieck και από μια εξαίρετη και κατατοπιστική εισαγωγή του μεταφραστή.

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΒΡΑΒΕΙΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Νοέμβριος 2012


* * *


"ΚΑΙ ΤΩΡΑ, ΒΑΘΙΑ ΕΙΣΠΝΟΗ":
ΓΕΡΜΑΝΟΦΩΝΗ ΠΟΙΗΣΗ 1989-2009
(εισαγωγή-ανθολογία-μετάφραση, περ. Πλανόδιον Ιούνιος 2010)

Στο νέο του τεύχος το "Πλανόδιον" του Γιάννη Πατίλη πραγματοποιεί έναν άθλο, δημοσιεύοντας εβδομήντα ποιήματα της εικοσαετίας 1989-2009, δημιουργήματα σαράντα τριών Γερμανών ποιητών διαφορετικών ηλικιών και τεχνοτροπιών. Πρόκειται, σημειώνεται, για την εκτενέστερη παρουσίαση σύγχρονης γερμανικής ποίησης στα ελληνικά των τελευταίων δεκαετιών. Το βάρος του εγχειρήματος σηκώνει ο γερμανομαθής ποιητής και δοκιμιογράφος Κώστας Κουτσουρέλης με εισαγωγή, επιλογή, μετάφραση και διαφωτιστικές σημειώσεις.

ΚΩΣΤΑΣ ΡΕΣΒΑΝΗΣ
Τα Νέα, 7.9.2010


* * *


ΟΚΤΑΒΙΟ ΠΑΣ, ΗΛΙΟΠΕΤΡΑ
(εισαγωγή-μετάφραση-επίμετρο, α' έκδοση Μαΐστρος 2007,
β' έκδοση επαυξημένη Gutenberg 2015)

Ο Κώστας Κουτσουρέλης με τη μετάφρασή του, τις σημειώσεις, το επίμετρο, το κατατοπιστικό χρονολόγιο του ποιητή, καθώς και την παράθεση του σημαντικού δοκιμίου του Περέ Ζίμφερρέρ για την "Ηλιόπετρα", προσφέρει γενναιόδωρα στο ελληνικό κοινό το καθολικό αυτό έργο του σπουδαίου Μεξικανού. Η μεταφραστική του εργασία φανερώνει την αγάπη του για τον Πας, αφού μόνο με αγάπη μπορεί κάποιος να προσεγγίσει έργα τέτοιου μεγέθους, κι αυτή η αγάπη είναι που εκδηλώνεται πίσω από τις λέξεις και τα νοήματα, όλη αυτή τη μυστική συγγένεια που έχουμε μερικές φορές με τους ανθρώπους και τα πράγματα, και που στην προκειμένη περίπτωση, για το μεταφραστή, είναι η μέθοδος που τον οδηγεί να μεταγλωττίσει τον ποιητικό πλούτο του πρωτοτύπου χωρίς να το αναιρεί.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΙΛΛΗΣ
Αυγή, 3.8.2008


Επισημαίνω τις αρετές αυτής της μετάφρασης: αφού εξέτασε ό,τι ανάλογο προηγήθηκε στη γλώσσα μας... επαναπροσέγγισε το αυστηρότατο μετρικά πρωτότυπο, χωρίς τάσεις απλούστευσης, θεματικής συρρίκνωσης ή λεκτικής συγκατάβασης. Απέδωσε υποδειγματικό λόγο, ο οποίος μπορεί αβίαστα να μας μεταδώσει αλώβητο το πρωτογενές, ασπαίρον σημασιοσυντακτικό φορτίο. Άλλωστε, η "Ηλιόπετρα" δεν έχει ρυτίδες – θα ήταν κρίμα να τις πρόσθετε με το ζόρι μια ανευλαβής απόδοση. Το επίμετρο είναι υποδειγματικό: η σωρεία των επεξηγηματικών παραπομπών και το αρκούντως διευρυμένο σχόλιο του Π. Ζιμφερρέρ συνιστούν επαρκέστατα βοηθήματα για την πληρέστερη αφομοίωση του δίγλωσσου τιμαλφούς.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ
Ελευθεροτυπία, 22.2.2009
(αναδημοσίευση: Bookpress, 22.3.2015)


* * *


DE ARTE AMANDI
(ποίηση, Νεφέλη 2004)

Στοχαστικός ποιητής, με αίσθηση του ρυθμού και αβρότητα στη γραφή του, ο Κ.Κ. ξεχωρίζει για την ευδιάκριτη ικανότητά του στη σύνθεση.

ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ
Αντί, 11.3.2005


Ωστόσο ο Κουτσουρέλης δεν είναι πουθενά ερμητικός. Σε αντίθεση με την εσκεμμένη σκοτεινογραφία πολλών ποιητών μας, υπάρχει στα κείμενά του μια διαύγεια που διασφαλίζει την απρόσκοπτη επικοινωνία του με τον αναγνώστη… Ο Κουτσουρέλης ενοφθαλμίζει στο ποιητικό του σώμα ρυθμικούς τρόπους της παραδοσιακής στιχουργίας, επιχειρώντας μια σύζευξη παράδοσης και μοντερνισμού. Δεν έχουμε να κάνουμε όμως με επιστροφή στην παράδοση… Η παραδοσιακή μετρική… απλώς δανείζει τα όπλα της.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΡΘΑΛΙΤΗΣ
Ποίηση, Άνοιξη-Καλοκαίρι 2005


Η ποίηση του Κώστα Κουτσουρέλη μπορεί κατά τη γνώμη μου να χαρακτηριστεί ως αιτιολόγηση μίας αφοσιωμένης ερωτικής προσμονής… Το αναδημιουργικό βύθισμα σε μνήμες σύγχρονες αλλά και καταγωγικές είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της ποίησής του. Οι αναμνήσεις συχνά συνδέονται αρμονικά με εκδηλώσεις του ασυνείδητου, αποτελώντας μέρη μιας ποιητικής διαδικασίας μεταξύ ονείρου και φαντασίας.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΣ
ΚΖ΄ Συμπόσιο Ποίησης, Γιατί η ποίηση, Πάτρα 2008


Εξαιρετικά ριζοσπαστική ποιητική γραφή του Κώστα Κουτσουρέλη.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΡΟΠΟΥΛΟΣ
Ευθύνη, Σεπτέμβριος 2007


Η καθαρότητα του λόγου και της σκέψης, η λιτή γλώσσα και η παρουσία παραδοσιακών μορφών, δοσμένων με την απαραίτητη ειρωνεία, παραπέμπουν σε μια υπαρξιακών καταβολών ποιητική παράδοση, με έντονη τη συνείδηση της φθοράς και του εφήμερου.

MAURIZIO DE ROSA
Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας,
λήμμα "Κώστας Κουτσουρέλης", 2007


Στοχαστικός και ερωτικός ο λόγος του Κώστα Κουτσουρέλη ανατρέχει, με ποικιλία ρυθμών και τρόπων, στην παράδοση και εντέχνως την παρακάμπτει, αφορμάται από το βίωμα και το ανάγει σε φιλοσοφική διερώτηση.

ΤΙΤΙΚΑ ΔΗΜΗΤΡΟΥΛΙΑ
Η Καθημερινή, 6.4.2008


* * *


ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ
(ποίηση, Νεφέλη 2000)

Οι αξιολογότατες "Ιστορίες του ύπνου", όταν δεν συμπεριλαμβάνουν ήδη άρτια και τελειωμένα ποιήματα, μαρτυρούν σημαντικά εφόδια, ανάμεσα στα οποία είναι η επαρκέστατη γνώση των εκφραστικών μεθόδων της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, η αίσθηση της μοντερνικότητας, το ενδιάθετο πάθος και ο προσανατολισμός προς τον έλεγχο του συναισθήματος. Θεωρώ δεδομένο πως ο Κώστας Κουτσουρέλης χρειάζεται μόνο δύο ακόμη βιβλία για να μας χαρίσει μια κλασική ποιητική συλλογή.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΛΑΝΑΣ
Ποίηση, Άνοιξη-Καλοκαίρι 2001


Η πρώτη ποιητική εργασία του Κώστα Κουτσουρέλη πιστοποιεί αμέσως την τάση του για τη διακριτική ανάδειξη, με τη σταθερή ομολογουμένως χρήση χαμηλών ή και χαμηλότατων τόνων, ορισμένων λεπτών συγκινησιακών διεργασιών ή και στοχαστικών αναζητήσεων… Tα ποιήματα της συλλογής… συναποτελούν κατ' ουσίαν συστατικά μέρη μιας ευρύτερης σύνθεσης.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ
Η Καθημερινή, 22.3.2002


Ο Κώστας Κουτσουρέλης εκθέτει στη συλλογή του μιαν ειδική κατάσταση της συνείδησης, η δομή της οποίας είναι αναγνωρίσιμη σε όλα τα ποιήματα, και στην οποία η λειτουργία της μνήμης παίζει κεντρικό ρόλο… Στην περίπτωση των "Ιστοριών του Ύπνου", η συνεπής και πρωτότυπη από την άποψη του νοήματος χρήση ορισμένων λέξεων υποβάλλει την εντύπωση ενός υπόβαθρου με συνοχή και απαιτήσεις· επιπλέον, η θεματική ενότητα, τα δίστιχα του τέλους και της αρχής, τα λόγια στοιχεία και τα συχνά τρισύλλαβα μέτρα, ενισχύουν αυτήν την εντύπωση, επειδή υποδεικνύουν μια ποιητική που στοχεύει σ' ένα τόνο σοβαρό και υψηλό.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ
Νέα Εστία, Οκτώβριος 2002


Kostas Koutsourelis representa a una generación de intelectuales cosmopolitas, formados en Europa (en su caso en Alemania) e interesados por traducir al griego obras fundamentales de otras literaturas occidentales y que, sin embargo, se sienten profundamente comprometidos con la evolución reciente de su país hacia la modernización. Su obra, por ahora no demasiado extensa y dispersa hasta el momento en publicaciones especializadas o en periódicos, ha sido recopilada recientemente en "Historias del sueño" (2000).

MARIA VICTORIA REYZÁBAL
Revista "Zurgai", Bilbao, Diciembre 2002