ΠΕΝΘΕΑΣ
Gutenberg 2023

Ξεκινώντας ανάποδα, δηλαδή από την τελευταία τυπωμένη σελίδα του Πενθέα του Κώστα Κουτσουρέλη, βρίσκουμε στον κολοφώνα του βιβλίου κάτι ιδιαιτέρως σημαντικό, το οποίο δεν μας το λέει ούτε το εξώφυλλο ούτε το εσώφυλλο, ότι δηλαδή το ανά χείρας έργο είναι ένα «σκηνικό ποίημα σε δώδεκα εικόνες». Αυτό σημαίνει ότι γράφτηκε για να παρασταθεί και άρα οι σκηνικές οδηγίες που περιστασιακά δίνονται εντός του δεν αποτελούν απλό ρητορικό ή ειδολογικό «παιχνίδι», μα αναπόσπαστο κομμάτι της ποιητικής του ταυτότητας. [...] O Κουτσουρέλης στον δικό του Πενθέα αναμετριέται και συνομιλεί... με τις Βάκχες, την πασίγνωστη τραγωδία του Ευριπίδη. Από τις πολλές διαφορές που επέφερε ο σύγχρονος ποιητής πρέπει κατ’ αρχάς να υπογραμμιστεί η σημαντικότερη· ο θεός Διόνυσος, η αδιαμφισβήτητη κινητήριος δύναμη της εν λόγω τραγωδίας είναι απών... – χώρια που ο ποιητής αφήνει να αιωρηθεί στην ατμόσφαιρα το ενδεχόμενο να συμβαίνουν αυτά στον κόσμο των ονείρων. Με τα λόγια του Κάδμου: Τειρεσία, το ίδιο όνειρο είδαμε – αν όνειρο ήταν αυτό (σ. 35). Ο Κουτσουρέλης αιχμαλωτίζει τεχνηέντως και το «κοινό» μέσα σε αυτή τη βασανιστική ασάφεια. [...] Από εκεί και πέρα, ο Πενθέας μεταμορφώνεται σε μία πραγματική μετρική πανδαισία!... O ρυθμός του ποιητικού λόγου στηρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην «πολύτροπο αρμονία» των διαφορετικών μέτρων... Σε κάθε περίπτωση, η πλουσιότατη μετρική φυσιογνωμία του Πενθέα τον καθιστά, τουλάχιστον σε επίπεδο «σημαίνοντος», ένα πραγματικά συναρπαστικό ανάγνωσμα.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΡΥΣΟΓΕΛΟΣ
Ποιείν, 9.4.2024


Το νέο ποιητικό έργο του Κώστα Κουτσουρέλη. Απόλαυση!

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΕΝΤΡΩΤΗΣ
facebook, 5.1.2023


Μόλις τελείωσα το Πενθέας. Τελώ κάτω από το ψυχικό άρπαγμα των στίχων του. Ο "Ύμνος των Μαινάδων" είναι και ο ύμνος του θανάτου, «ο Που θα 'ρθει!» Και το "Επιτάφιο ατάφων" είναι το "Ω γλυκύ μου Έαρ" του σύγχρονου ανθρώπου.

ΙΩΑΝΝΑ ΤΣΙΒΑΚΟΥ
facebook, 5.1.2023





ΕΜΙΛΥ ΝΤΙΚΙΝΣΟΝ, ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Εκλογή-Προλεγόμενα-Μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης
Κίχλη 2023


Πρωτόγνωρη η απόδοση, πρωτόγνωρη και η ανάγνωση της ποίησης της Ντίκινσον – όσες φορές κι αν έχουμε διαβάσει τα ποιήματά της, όσες θεωρητικές αναλύσεις κι αν έχουμε μελετήσει, τούτη εδώ η μετάφραση διαφέρει και πρωτοτυπεί ως τρόπος προσέγγισης, αφενός εμπλουτίζοντας τη γνώση μας για την ποιήτρια, αφετέρου (εξίσου σημαντικό αυτό) προσφέροντας τέρψη ξεχωριστή στην ανάγνωση. [...] Το αποτέλεσμα είναι μια νέα μορφή της ποίησής της, χωρίς το ανούσιο και περιττό (μα και εντελώς άστοχο) βάρος μιας ποιητικής οίησης, ενός πνεύματος υψηλής διανόησης, που έτσι κι αλλιώς δεν χαρακτήριζε την ποιήτρια. Φρέσκια, δροσερή, έτοιμη να διαβαστεί από το ελληνικό κοινό σαν μια πρωτότυπη ελληνική ποίηση, καθαρή και απροσχημάτιστη, που βλέπει τον κόσμο αφιλτράριστο. Τολμηρός και (ευτυχώς) αιρετικός στις απόψεις του ο Κουτσουρέλης, ανατρέπει την πάγια άποψη περί «αγνοημένης ποιήτριας εν ζωή» καθώς και την τοποθέτησή της σε έναν πρώιμο μοντερνισμό. Πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη με εκτενή προλεγόμενα και αρκούντως διευκρινιστικά για τον τρόπο που αντιμετώπισε την περίπτωση της Ντίκινσον και τη μετάφραση των ποιημάτων της, αποδεικνύοντας τη ρηξικέλευθη πρότασή του για την ανάγνωσή τους.

ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ
Fractal, 19.12.2023


Πολύ καλή επιλογή και μετάφραση.

ΝΙΚΟΣ ΣΑΡΑΝΤΑΚΟΣ,
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία, 11.12.2023


Αυτά ακριβώς τα μικρά τολμήματα, οι αδιόρατες κάποτε νοηματικές μετατοπίσεις, οι ευέλικτες λεξιλογικές και μετρικές επιλογές, είναι συνηγορητικές μεταφραστικής ευφυΐας, έμπνευσης και μαζί επιμέλειας κατά την επίπονη εργασία της ποιητικής μεταφοράς από τη μια γλώσσα στην άλλη. Και μεταξύ άλλων είναι αυτές που την εποχή της πολυδιαφημιζόμενης τεχνητής νοημοσύνης και των αυτόματων μεταφραστικών προγραμμάτων διαφορίζουν ακόμη τους μεταφραστήρες από τους μεταφραστές.

ΘΕΟΔΟΣΗΣ ΒΟΛΚΩΦ
Ποιείν, 6.12.2013


Η μετάφραση του Κουτσουρέλη είναι κάτι παραπάνω από εξαιρετική, είναι μεθυστικά και χορευτικά ακριβής, ακροβατώντας πάνω απ’ την άβυσσο της επώδυνης μνήμης.

ΗΛΙΑΣ ΜΑΛΕΒΙΤΗΣ
Νέο Πλανόδιον, 26.11.2023


Ο Κουτσουρέλης ευθύς εξαρχής ομολογεί ότι μεταφράζοντας την Ντίκινσον άλλο δεν είχε στον νου του παρά τη λογοτεχνική τέρψη του κοινού αναγνώστη. Βρίσκομαι εν πολλοίς εδώ σήμερα για να πω ότι τα κατάφερε μαγευτικά και αν μπορέσω να ξετρυπώσω κάποιες από τις τεχνικές μαγείας με τις οποίες εφορμά κατά πάνω μας όσο εμείς νομίζουμε ότι όλα γίνονται αβίαστα και φυσικά. [...] Ζωντάνια και θερμουργό πάθος είναι ό,τι αποκομίζουμε από τη μετάφραση. Κάτι σαν όταν ο Κώστας συνάντησε την Έμιλυ. Οι εκδόσεις Κίχλη, με τη φροντίδα της Γιώτας Κριτσέλη αποτύπωσαν τη συνάντηση σε μια εξαιρετικά καλαίσθητη έκδοση που παρά την εκφρασμένη απέχθεια της Ντίκινσον («οι εκδόσεις είν’ του πνεύματος/δημοπρασία αχρεία») καταφέρνουν να διακινήσουν τη λυρική της αύρα χωρίς να εκπέσουν σε καρικατούρα που ήταν το μεγάλο άγχος της Αμερικανίδας.

ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΟΥ
BookPress, 6.11.23


Η συστηματική πολυεπίπεδη ενασχόληση του Κουτσουρέλη με την Ντίκινσον, σε συνάρτηση με την αρτιότητά του ως μεταφραστή, προσφέρει εκδοτικά μία από τις καλύτερες ανθολογίες της Ντίκινσον, τόσο στη μελωδική απόδοση των ποιημάτων όσο και στην εκλογή των ποιημάτων που μεταφράζει.

ΚΩΣΤΟΥΛΑ ΜΑΚΗ
Η Αυγή, 1.10.23


Η μετάφραση είναι εξαιρετική καθώς διαθέτει ρυθμό και αποδίδει με φυσικότητα, μέτρο και σεβασμό το πρωτότυπο κείμενο.

ΧΡΥΣΑ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
Τα Νέα, 26.8.23


Τα ποιήματα της Ντίκινσον δεν μεταφράζονται αλλά κατά έναν τρόπο ξαναγράφονται. Αυτό επιχείρησε ο έμπειρος Κώστας Κουτσουρέλης καταφέρνοντας όμως το εξαιρετικά δύσκολο: να μεταφέρει το πνεύμα των ποιημάτων χωρίς να προδώσει το εξαιρετικά κρίσιμο, ιδιαίτερα για μια ποιήτρια σαν την Ντίκινσον: τη μορφή τους.

ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΒΙΣΤΩΝΙΤΗΣ
Το Βήμα, 23.7.23


“Ποιος ομότεχνός της εκείνον τον καιρό είχε τη μισή έστω από τη δική της εικαστική φαντασία;” διαβάζουμε στα προλεγόμενα της εξαιρετικής αυτής έκδοσης, την οποία επιμελήθηκε ο Κώστας Κουτσουρέλης, ρίχνοντας άπλετο και έντονο φως στο πρόσωπο της Ντίκινσον. Ο ίδιος με μεράκι και κέφι αλλά και μελέτη στη γραφή της ανέλαβε και τη δύσκολη αποστολή της μετάφρασης των ποιημάτων στα ελληνικά.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ
Culture Now, 21.7.23


Το βιβλίο είναι “υποχρεωτικό” για όποιον αγαπάει την ποίηση και τη λογοτεχνική ιστορία.

ΑΘΩΣ ΔΗΜΟΥΛΑΣ
Η Καθημερινή, 9.7.23


λιτή, ενδοκειμενική, στακάτη εισαγωγή του ποιητή

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΘΗΝΑΚΗΣ
Η Καθημερινή, 4.7.23





Η ΠΛΑΝΗ ΤΟΥ ΓΚΑΙΤΕ:
ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ
Μικρή Άρκτος 2022

To βιβλίο του Κώστα Κουτσουρέλη, σφραγισμένο και αυτό με το απαραγνώριστο ύφος του, που συνδυάζει τη λιτότητα με τη λογιοσύνη, και τον βραχυπερίοδο λόγο με την αυστηρή συλλογιστική, αποκαθιστά την πράξη έναντι της θεωρίας και διασώζει κάτι από το «χρυσοπράσινο αντιφέγγισμα» της ζωής. Κι ας αφήσουμε τον Χάιντεγκερ να μονολογεί ότι «μέχρι τώρα ο άνθρωπος έπραξε παρά πολύ και στοχάστηκε πολύ λίγο». Σε μια εποχή αλεξανδρινή σαν τη δική μας, ένα θεωρητικό βιβλίο που δείχνει προς την πράξη, παναπεί προς τη ζωή, είναι οπωσδήποτε μια εξαίρεση – μια εξαίρεση προς έπαινον.

ΘΕΟΔΟΣΗΣ ΒΟΛΚΩΦ
BookPress, 19.1.2023


Το λεκτικό του, η άριστη γνώση του θέματος (μελέτη, διακείμενο, έρευνα, συγκρίσεις, στατιστικές και διάφορες παράμετροι εκδοτικές, ιδεολογικές, πολιτικές κά), οι μεγάλες αλήθειες του, η πράξη πίσω από τις ωραίες μεταφραστικές θεωρίες και τις συνήθεις επιστημονικοφανείς δοξασίες, ο τεκμηριωμένος λόγος του, οι συναρπαστικές διεισδυτικής ματιάς παρατηρήσεις του, η εξαιρετική επαναδιατύπωση του ξεχασμένου αυτονόητου, οι ειλικρινείς, κατασταλαγμένες, στέρεες αλλά και απόλυτες κάποτε απόψεις του, που έλκουν τη διαφωνία και τον περαιτέρω προβληματισμό του αναγνώστη, η τολμηρή απόφανση για να σταθώ σε αυτά – θα σας γοητεύσουν.

ΕΛΕΝΗ ΜΩΥΣΙΑΔΟΥ-ΔΟΞΑΣΤΑΚΗ
facebook, 10.4.2023


Στο βιβλίο η «Πλάνη του Γκαίτε» ο Κουτσουρέλης συνεχίζει τους κριτικούς στοχασμούς του, περνώντας στο πεδίο της μετάφρασης. Εδώ παραμένει σταθερό το χαρακτηριστικό της κριτικής γραφής του: η αναγνωστική απόλαυση. Είτε συμφωνείς, είτε διαφωνείς με την επιχειρηματολογία που αναπτύσσεται τα κείμενα του Κουτσουρέλη είναι κατανοητά και δομημένα, χωρίς να είναι ανιαρά ή προβλέψιμα. Ο συγγραφέας με δηλητηριώδη καυστικότητα περιγράφει τα εγχώρια και τα αλλότρια ήθη στο μεταφραστικό πεδίο. Παράλληλα, από τη θέση του μεταφραστή αποφεύγει συστηματικά την αοριστολογία, περιγράφοντας τα δικά του μεταφραστικά «αξιώματα».

ΚΩΣΤΟΥΛΑ ΜΑΚΗ
Ποιείν, 12.4.2023





ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΠΟΙΗΣΗ
ΔΩΔΕΚΑ ΟΜΟΚΕΝΤΡΑ ΔΟΚΙΜΙΑ
Μικρή Άρκτος 2021

Το βιβλίο «Τι είναι και τι δεν είναι η ποίηση» δεν είναι μόνο οξεία κριτική. Είναι και στιβαρή θεωρία, πράγμα που ελπίζω πως κατέστη ήδη αρκούντως σαφές. Αντιστοίχως δεν είναι απλώς πολεμική. Είναι και ποιητική. Με αυτή την έννοια μάλιστα αποτελεί το σημείο συμβολής των δύο αυτών συγγενών αλλά διακριτών δυνάμεων, της θεωρίας και της κριτικής. Θα έλεγα δε ότι αν το «Τι είναι και τι δεν είναι η ποίηση» αποτελεί κατά βάσιν τη στοιχείωση της ποιητικής, «Η τέχνη που αυτοκτονεί» είναι η εφαρμογή της στο πεδίο, όπου πεδίο είναι βέβαια το σύγχρονο ποιητικό τοπίο. Θα μπορούσαμε να κάνουμε λόγο για μια «πολεμική ποιητική» ή αν θέλαμε να γίνουμε κάπως γλαφυρότεροι στο λίμπο ετούτο, στη ζώνη του λυκόφωτος όπου μεταξύ φθοράς καια φθαρσίας διατρίβει η σύγχρονη ποίηση, θα μπορούσαμε –παραφράζοντας τον περίφημο υπότιτλο από «Το λυκόφως των ειδώλων» – να παραλλάξουμε τον τίτλο του βιβλίου ως εξής: Τι είναι και τι δεν είναι η ποίηση ή Πώς κάνει κανείς ποιητική με το σφυρί.

ΘΕΟΔΟΣΗΣ ΒΟΛΚΩΦ
BookPress, 21.11.2021


Δυο χρόνια μετά το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Η τέχνη που αυτοκτονεί. Για το αδιέξοδο της ποίησης του καιρού μας» (Μικρή Άρκτος, 2019), που γνώρισε επανειλημμένες ανατυπώσεις, ο γνωστός δοκιμιογράφος Κώστας Κουτσουρέλης επανέρχεται στο ποιητικό πρόβλημα της εποχής μας με το βιβλίο του: «Τι είναι και τι δεν είναι Ποίηση (Δώδεκα ομόκεντρα δοκίμια). Τα δοκίμια αυτά περιστρέφονται γύρω από το ίδιο θεματικό κέντρο, δηλαδή την κατάσταση της ποίησης σήμερα, εξ ου και ομόκεντρα. Ειδικότερα, ο συγγραφέας αναλαμβάνει να ξεκαθαρίσει κάποια θέματα που για λόγους οικονομίας δεν το έκανε στο προηγούμενο βιβλίο του, να τα συμπληρώσει ή καλύτερα να τα θεμελιώσει, πράγμα που δείχνει την ευθύνη του ως δοκιμιογράφου και τη φροντίδα του να διευκολύνει ως κριτικός της λογοτεχνίας τους αναγνώστες να κατανοήσουν καλύτερα το πρόβλημα.

ΧΡΗΣΤΟΣ Δ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Περί ου, 6.11.2021


Ο Κώστας Κουτσουρέλης είναι πολλά: νομικός, μεταφραστής, συγγραφέας, επιμελητής βιβλίων, ποιητής και ο ίδιος. Το τελευταίο του βιβλίο μόνο απλό τίτλο δεν έχει: «Τι είναι και τι δεν είναι η ποίηση». Υπότιτλος: «Δώδεκα ομόκεντρα δοκίμια». Από τις Εκδόσεις Μικρή Αρκτος κυκλοφορεί και... μας βάζει σε μπελάδες. Μα είναι ερώτημα αυτό; Που μάλιστα ο συγγραφέας τολμά να μην το βάζει καν σαν ερώτημα, αλλά ως κατάφαση! Γιατί ναι. Δίνει μια απάντηση ο ίδιος.

ΝΟΡΑ ΡΑΛΛΗ
Εφημερίδα των Συντακτών, 5.6.2021


Κάθε νέο βιβλίο του Κώστα Κουτσουρέλη έρχεται να θέσει σε συζήτηση σημαντικά θέματα με τρόπο ανατρεπτικό. Στηρίζεται στο βαθιά γνώση του εκάστοτε θέματος, στην πολύπλευρη παιδεία του και την εξαιρετική αίθηση του λόγου, η οποία καθιστά ακόμη και τα κριτικά του δοκίμια έργα τέχνης. Προσωπικά η ανάγνωση μερικών κεφαλαίων από το πόνημά του «Τι είναι και τι δεν είναι η ποίηση. Δέκα ομόκεντρα δοκίμια» μου προκάλεσε διανοητική και αισθητική συγκίνηση. Θεωρώ δε ότι αποτελεί αναγκαίο ανάγνωσμα.

ΑΓΑΘΟΚΛΗΣ ΑΖΕΛΗΣ
facebook, 23.5.2021


Στο βιβλίο του «Τι είναι και τι δεν είναι η ποίηση» και στα δώδεκα ομόκεντρα δοκίμια που το απαρτίζουν, ο Κουτσουρέλης απορρίπτει εξαρχής την ανιστορική περιαυτολογία που εντοπίζεται σε όσους ισχυρίζονται ότι η ποίηση είναι μια ελιτίστικη τέχνη την οποία οι πολλοί δεν μπορούν να εκτιμήσουν. Αρνείται επίσης να συναινέσει σε κάθε τύπου υποκειμενικές εκφάνσεις που συνοδεύονται συχνά από λυρικές νότες κοινότοπων ρεπερτορίων: η ποίηση ως φάρμακο/παρηγορία, θρησκεία, διάνοια. Απέναντι σε αυτούς τους αοριστολογικούς αφορισμούς ο Κουτσουρέλης δεν αποποιείται τη δυνατότητα εκφοράς ενός συμπεριληπτικού ορισμού της ποίησης. Επιλέγει μάλιστα αυτόν του Ποσειδώνιου του Ρόδιου, όπως έχει αποδοθεί από τον Γιώργο Βαρθαλίτη: «Το ποίημα είναι γλωσσική έκφραση έμμετρη ή έρρυθμη, η οποία με την έντεχνη κατασκευή της ξεφεύγει από τον πεζό λόγο». Για να συμπληρώσει επιπλέον πως η ποίηση είναι μια τεχνική οργάνωση του λόγου.

ΚΩΣΤΟΥΛΑ ΜΑΚΗ
Ποιείν, 12.4.2023





1821-2021: Η ΕΛΛΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ - ΔΥΟ ΑΙΩΝΕΣ
ΕΘΝΙΚΑ ΔΕΙΝΑ ΣΤΟΝ ΚΑΘΡΕΦΤΗ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ
Μια παράκαιρη ανθολογία του Κώστα Κουτσουρέλη
Gutenberg 2021

Η "παράκαιρη" αυτή ανθολογία ίσως καταστρέφει ένα σκηνικό επιμελώς φτιαγμένο και στερεοτυπικά διαιωνιζόμενο. Και ναι, δεν συνάδει με επετειακούς εορτασμούς και πανηγύρεις – πολύ περισσότερο δεν θα περιμέναμε κάποιο από τα ανθολογούμενα ποιήματα να απαγγέλλεται στις σχολικές εορτές/παρωδίες μιας αλλοιωμένης ελληνικότητας. Είναι ένα πολύτιμο έργο για κάθε εποχή, ένας καθρέφτης καθόλου παραμορφωτικός, ίσα ίσα καθαρός και διαυγής που αποτυπώνει την αλήθεια. Και ναι, μπορεί να μη μας αρέσει η όψη που θα δούμε μέσα του. Έτσι, όμως, όπως διαβάζονται τα ποιήματα στη σειρά τους, κάτω από τις κεφαλίδες των ενοτήτων, αποκτά νόημα όλη η τοιχογραφία, μέσα στην οποία βρίσκουμε τον εαυτό μας. Εξαιρετική έκδοση από τη σύλληψη της ιδέας ως την επεξεργασία του υλικού, φροντισμένη ως την τελευταία λεπτομέρεια στο περιεχόμενο αλλά και στην αισθητική της.

ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ
Book Press, 18.3.2021


Μία από τις πρώτες εκδόσεις της χρονιάς (μιας χρονιάς που πέραν όλων των άλλων έχει κι αυτόν τον ρόλο της γιορτής ή έστω της υπενθύμισης) ήταν η ανθολογία «1821-2021 - Η Ελλάς των Ελλήνων» (εκδ. Gutenberg), με τον απαραίτητο υπότιτλο: «Δύο αιώνες εθνικά δεινά στον καθρέφτη της ποίησης». Εξαιρετική ιδέα και ψύχραιμη εκτέλεση, τα εύσημα στον Κώστα Κουτσουρέλη.

ΑΘΩΣ ΔΗΜΟΥΛΑΣ
Η Καθημερινή, 21.7.2021


Ένα εξαιρετικό, ιδίαιτερο βιβλίο, που έχει από πίσω του πολύ δουλειά. Μια «αντίπραξη» του Κώστα Κουτσουρέλη, που με όχημα επιλεγμένα ποιήματα από την εποχή του Σολωμού σκιαγραφεί ένα πορτραίτο της Ελλάδας.

ΚΩΣΤΑΣ Β. ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ
Amagi Radio, 20.2.2021


Καλό να την αγοράσουν και να τη διαβάσουν και άνθρωποι που δεν έχουν επαφή με την ποίηση.

ΗΛΙΑΣ ΒΟΥΪΤΣΗΣ
idiamatv.blοgspot.cοm, 21.4.2021


«Νά ένας ουσιώδης και ωφέλιμος καρπός της ευμάθειας και της σχολιαστικής δεινότητας του ανθολόγου, Κώστα Κουτσουρέλη. Δεν χρειάζεται να συμφωνεί κανείς με την πεποίθησή του πως πίσω από τα εδώ ανθολογούμενα "βρίσκεται η πίστη ότι η λέξη παρακινεί" [...] για να θαυμάσει και να απολαύσει διαλεχτά ποιήματα οργισμένης καταγγελίας, μαύρης σάτιρας, πικρής ελεγείας ή αγωνιώδους απαισιοδοξίας για τα "εθνικά δεινά"».

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ,
The Books' Journal, Ιούλιος 2021


Πιστεύω ότι η «Ελλάς των Ελλήνων» δεν έχει όμως μόνο μια πολιτικοκοινωνική τοποθέτηση μα και μια αισθητική σφραγίδα. Τούτο μπορεί να διαπιστωθεί μες από την όλη δομή της ανθολογίας, η οποία δεν είναι χρονολογική μα καθαρά θεματική. Τα ποιήματα λειτουργούν ως ψηφίδες υπηρετώντας τα ευρύτερα θεματικά σύνολα και, ως αποτέλεσμα, μπορεί από τον Βάρναλη να πηγαίνουμε στον Σουρή κι έπειτα στον Ρίτσο, στον σύγχρονό μας Θοδωρή Ρακόπουλο και μετά στον Χρήστο Μπράβο. Το βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερα κύρια θέματα ή πράξεις. Πρόκειται για τους «Τόπους», τους «Τύπους», τις «Καταστάσεις», τις «Εποχές» και βέβαια το «Ελληνικό Ρέκβιεμ» μεταξύ των οποίων παρεμβάλλονται σύντομα μονοσέλιδα «στάσιμα». Παρατηρούμε δηλαδή ότι όλο το βιβλίο είναι αρμολογημένο σαν αρχαία τραγωδία, πράγμα που αφενός παραπέμπει στο «τραγικό» του θέμα και αφετέρου στη διαφαινόμενη πρόταση του ανθολόγου να διαβαστεί με τη ροή ενός ολότμητου βιβλίου και όχι ερανίζοντας όπως πολλοί συνηθίζουν όταν πέσει στα χέρια τους ένα βιβλίο ποίησης. Πράγματι, από την «Είσοδο» της τραγωδίας μας, με το επίγραμμα του Σολωμού («Είδες ποτέ να μαδάνε την κότα και ο αέρας να συνεπαίρνει τα πούπουλα; Έτσι πάει το Έθνος!»), μέχρι την «Έξοδο» με τους στίχους του Πάνου Σταθογιάννη και το παλαμικό «Αντί Επιλόγου» η ανάγνωση του βιβλίου μπορεί να γίνει απρόσκοπτα, προχωρώντας από σελίδα σε σελίδα σαν να διάβαζε κανείς ένα πολυφωνικό μυθιστόρημα.

ΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΑΚΗΣ
BookPress, 27.1.2022


Μήτηρ μαθήσεως, ωσάν επανάληψη, η ανθολογία του Κώστα Κουτσουρέλη καθόσον συνάζει με συνέπεια διαπιστώσεις –για πάθη και παθήματα που δεν έγιναν μάθημα, για πληγές χαίνουσες κι αφρόντιστες, για την εθνική μας κατάθλιψη κ.ο.κ.– με λογοτεχνική δεινότητα επισημασμένες και ταυτόχρονα παρακλητικά παρακινητικές σε αναστοχασμό, σ’ επαναπροσδιορισμό, σ’ ελπιδογέννα μετάνοια.

Γ. Κ. ΤΑΣΟΥΔΗΣ
Ποιείν, 15.7.2022





Κώστας Κουτσουρέλης, Η ΚΟΡΗ ΜΟΥ //
William B. Yeats, ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ
Κίχλη 2020

Στα τέλη Φεβρουαρίου 1919, δύο ημέρες μετά τη γέννηση της κόρης του, ο μετέπειτα νομπελίστας Ουίλλιαμ Μπ. Γέητς συνέθεσε ένα περίτεχνο ποίημα για την έλευσή της στον κόσμο υπό τον τίτλο «Προσευχή για την κόρη μου» (A Prayer for my Daughter). Η Άννα κοιμάται στην κούνια της κι εκείνος πάει κι έρχεται, κι αγωνιά για το μέλλον του παιδιού του, σε μια περίοδο κατά την οποία στην Ιρλανδία, λόγω του αγώνα για την ανεξαρτησία, η ατμόσφαιρα είναι τεταμένη κι επικρατεί κοινωνικός αναβρασμός. […] Ο Κώστας Κουτσουρέλης έχει αποδώσει το απαιτητικό αυτό ποίημα στα ελληνικά με αρκετή ευρηματικότητα, με ένα αίσθημα λειτουργικής ευλυγισίας θα μπορούσαμε να πούμε, δεδομένης της πυκνής στιβαρότητας του αγγλικού στίχου. […] Στο άλλο μέρος, το εκτενέστερο, υπό τον τίτλο «Η κόρη μου», ο Κουτσουρέλης παρακολουθεί τη δική του κόρη, αποτυπώνοντας με ατόφια συγκίνηση τη χαρμόσυνη ανατροπή που έχει φέρει η μικρή Μαρία με τον ερχομό της. Στο πρώτο ποίημα η ίδια είναι είκοσι ωρών ενώ στο τελευταίο «προσηλωμένη μελετά το πρώτο βήμα».

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΜΠΕΚΟΣ
Το Βήμα, 27.9.2020


La sua poesia è nota per le complesse costruzioni metrico narrative, in cui unisce, con una lingua sempre limpida, il racconto autobiografico ad un’analisidella società greca e delle sue dolorose contraddizioni (come nel poemetto «Vento di Agosto», 2012). Nella selezione che segue, invece, la poesia di Koutsourelis opta per uno stile diaristico, di stupore e di radicale semplicità: torna ai«primi passi», di fronte all’esperienza della nascita e della paternità.

[Η ποίησή του ΚΚ είναι γνωστή για τις σύνθετες μετρικές-αφηγηματικές δομές της, στις οποίες συνδυάζει, με μια γλώσσα πάντα διαυγή, την αυτοβιογραφική αφήγηση με την ανάλυση της ελληνικής κοινωνίας και των οδυνηρών αντιφάσεών της (όπως στο βιβλίο «Αέρας αύγουστος», 2012). Σε αυτή τη συλλογή, όμως, ο Κουτσουρέλης επιλέγει ένα ύφος ημερολογιακό, αυτό της έκστασης και της ριζοσπαστικής απλότητας: επιστρέφει στα "πρώτα βήματα" εμπρός στην εμπειρία της γέννησης και της πατρότητας.]

NICOLA CROCETTI
Nuovi Argomenti, 16.4.21


Με το βλέμμα στραμμένο στη δική του κόρη, ο Κουτσουρέλης τεχνουργεί μια σειρά ποιημάτων που έρχονται για να αποτελέσουν ένα είδος ποιητικού άλμπουμ, ένα απάνθισμα στιγμών που βρίθουν από τρυφερότητα, συγκίνηση και το αίσθημα εκείνο του γλυκασμού που προκαλεί η βαθιά, ενστικτώδης αγάπη του γονιού προς το παιδί. […] Τα ίδια αυτά τα ποιήματα λειτουργούν ως παρακαταθήκη και κληρονομιά του πατέρα – ποιητή που είναι ταυτόχρονα γονιός και δημιουργός, έτσι ακριβώς όπως η κόρη είναι παιδί και ποίημα μαζί. Παρακολουθεί, δηλαδή, κανείς εδώ την απόλυτη σύμπτωση των δύο ιδιοτήτων σε ένα ενιαίο όλον έτσι που να μοιάζει πια αδύνατος ή, τουλάχιστον, ανεπιθύμητος ο διαχωρισμός τους, γιατί αυτό θα σημάνει και τον διαχωρισμό της τέχνης από τη ζωή. Εδώ ακριβώς έγκειται η ουσία του ποιητικού εγχειρήματος του Κουτσουρέλη, στην ανάδειξη του τρόπου με τον οποίο ο ρόλος του πατέρα συνυφαίνεται με τον ρόλο του δημιουργού για να διοχετεύσει την διπλή του ενέργεια στον σχηματισμό του ποιήματος και του παιδιού, έτσι όπως ο σχηματισμός αυτός γίνεται πράξη στίχο στίχο και βήμα βήμα αντίστοιχα.

ΕΥΣΤΑΘΙΑ ΔΗΜΟΥ
BookPress, 6.4.2022





GOTTFRIED BENN, ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Εισαγωγή-Μετάφραση-Επίμετρο Κώστας Κουτσουρέλης
Gutenberg 2019

Βιβλίο σταθμός για τα ελληνικά εκδοτικά δεδομένα. Αυτό το έργο δεν το διαβάζεις, συντρίβεσαι μέσα του. Έξοχη μεταφραστική δουλειά του Κ. Κουτσουρέλη, μοναδική αισθητική πινελιά Γ. Μαμάη.

ΖΩΗ ΜΠΕΛΛΑ
facebook, 12.12.2019


Διάβασα σε δύο μέρες μέσα (απνευστί) το βιβλίο με τα ποιήματα του Γκόττφρηντ Μπεν στη μετάφραση του Κώστα Κουτσουρέλη. Διεισδυτική εισαγωγή με εμπεριστατωμένες παρατηρήσεις όχι μόνο στο έργο του ποιητή, αλλά και στο κίνημα του εξπρεσιονισμού. Άψογες (αναμενόμενο αυτό) από πάσης απόψεως οι μεταφράσεις των ποιημάτων του Μπεν, αλλά και άλλων εξπρεσιονιστών ποιητών, που αναγράφονται στην "Εισαγωγή". Στο "Επίμετρο" λύνονται όλες οι απορίες σχετικά με το τολμηρό αυτό εγχείρημα, που κρατάμε στα χέρια μας χάρις στις εκδόσεις Gutenberg, που εδώ και πάνω από 50 χρόνια χαρίζουν στο αναγνωστικό κοινό κορυφαία έργα της λογοτεχνίας, της επιστήμης και της τέχνης.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΕΝΤΡΩΤΗΣ
Aλωνάκι της ποίησης, 20.12.2019


Από τις σημαντικότερες εκδόσεις του 2019.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΑΜΙΓΟΣ
facebook, 26.12.2019


Σπάνια, μεγάλη ποίηση. Εξαίσια μετάφραση του Κώστα Κουτσουρέλη.

ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΝΑΒΟΥΡΗΣ
Δεύτερο Πρόγραμμα, 15.1.2020


Ένας τόμος 305 σελίδων με τα ποιήματα του Gottfried Benn σε δίγλωσση έκδοση με εισαγωγή, μετάφραση και χρονολόγιο από τον Κώστα Κουτσουρέλη. Ο Μπεν, ο μεγαλύτερος Γερμανόφωνος ποιητής του 20ού αιώνα μαζί με τον Celan (και ίσως τον Brecht) είναι εντελώς άγνωστος στην Ελλάδα. Με την πρώτη ματιά φαίνεται πως ο Κουτσουρέλης πέτυχε. // Πολύ καλή δουλειά όλη η έκδοση! Επιτέλους ο Μπεν στα Ελληνικά!

ΝΙΚΟΣ ΔΗΜΟΥ
Το Βήμα, 19.1.2020 // twitter, 21.1.2020


εξαιρετική μετάφραση και σχολιασμός από τον Κώστα Κουτσουρέλη

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΟΔΙΝΟΣ
Τα Νέα, 25. 4. 2020


εξαιρετικά επιμελημένη Εισαγωγή, Επίμετρο και λεπτομερές Χρονολόγιο [...] Ο Κουτσουρέλης μελετά κάθε πτυχή του κόσμου και της τεχνοτροπίας του Μπεν και μας παραδίδει ποιήματα σε ωραία ελληνικά, βάζοντας τον αναγνώστη στο κλίμα και το πνεύμα του ποιητή.

ΑΝΘΟΥΛΑ ΔΑΝΙΗΛ
Διάστιχο, 12. 5. 2020


ο μεταφραστής μάς παραδίδει, ακόμη μια φορά, ένα υποδειγματικό από κάθε άποψη μετάφρασμα

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ
Τα Ποιητικά, τχ. 37, Μάρτιος-Ιούνιος 2020


Ο Gottfried Benn θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους γερμανόφωνους ποιητές του 20ού αιώνα. Σε αυτή δίγλωσση σχολιασμένη έκδοση των ποιημάτων του ο Κ. Κουτσουρέλης δείχνει για άλλη μια φορά πόσο σημαντικός μεταφραστής είναι. Το δοκίμιο της εισαγωγής προσφέρει στον αναγνώστη πολύτιμες πληροφορίες για την ανοίκεια σε πολλούς Έλληνες περίοδο του γερμανικού εξπρεσσιονισμού. Το βιβλίο περιλαμβάνει σχολιασμό των ποιημάτων καθώς και δύο δοκίμια του ίδιου του Μπεν που διαφωτίζουν περαιτέρω τις θέσεις του.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΥΡΟΣ
slpress.gr, 9.8.2020





Η ΤΕΧΝΗ ΠΟΥ ΑΥΤΟΚΤΟΝΕΙ:
ΓΙΑ ΤΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΥ ΜΑΣ
Μικρή Άρκτος 2019

Είναι λοιπόν η πρώτη φορά που στο αδιέξοδο της σημερινής ποίησης αφιερώνεται μια περιεκτική μονογραφία τέτοιας υφής: δηλαδή έχουσα στόχο εποπτικό, περιγραφικό και ερμηνευτικό μαζί, με σοβαρές και θεμιτότατες, κατά την κρίση μου, κανονιστικές εξακτινώσεις. Εδώ ο συγγραφέας πιάνει τον πολυκέφαλο, έτσι όπως εξελίχθηκε, ποιητικό ταύρο από τα κέρατα, αντιμετωπίζει το ζήτημα κατά μέτωπον και φροντίζει να το προσεγγίσει, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ολόπλευρα. Καμία πτυχή του δεν αφήνει άθικτη. Ας το επαναλάβουμε. Το βιβλίο του Κ. Κουτσουρέλη είναι ένα βιβλίο αναγκαίο, ένα έργο που χρειαζόταν και που έλειπε από τη βιβλιογραφία μας. Για πόσα σύγχρονα θεωρητικά κείμενα μπορούμε να ισχυριστούμε κάτι ανάλογο, ότι δηλαδή αναμετρώνται με πραγματικές ανάγκες, ότι αντιμετωπίζουν υπαρκτά προβλήματα της φιλολογικής μας ζωής, ότι καλύπτουν τέλος πάντων ένα σημαντικό κενό; [...] Επιστρατεύοντας ένα λόγο αυστηρά αποδεικτικό που εντούτοις δεν του λείπει το πάθος και συνταιριάζοντας τη βαθιά γνώση του γραμματολόγου με τον ελεύθερο στοχασμό, τη λεπτή παρατήρηση των επιμέρους με την υψηλή εποπτεία των καθόλου καθώς και τη στιβαρή επιχειρηματολογία με την ευλύγιστη διατύπωση, ο Κ. Κουτσουρέλης συνθέτει ένα δοκίμιο εμβριθές και παράλληλα απολαυστικό (μολονότι καταγίνεται με πράγματα στενάχωρα), και μας δίνει, από μιαν άποψη, το σημαντικότερο ίσως και το δυναμικότερο κριτικό του κείμενο, αυτό που μπορεί να θεωρηθεί αν όχι ο κεντρικός πυλώνας τουλάχιστον ένας από τους δυο τρεις μείζονες πυλώνες της ρωμαλέας δοκιμιογραφίας του.

ΘΕΟΔΟΣΗΣ ΒΟΛΚΩΦ
Book Press, 19.5.2019


Αν και πάντοτε αναλογεί κάποια ευθύνη στον καθένα μας για ό,τι συμβαίνει, ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι δεν ευθύνεται το κοινό για την απομάκρυνσή του από την ποίηση. Φταίνε οι ίδιοι οι ποιητές, είναι η άποψή του, την οποία θα την υποστηρίξει πολύ πειστικά σε όλο το βιβλίο, έχοντας θαυμαστή γνώση της ελληνικής, της ευρωπαϊκής, της δυτικής εν γένει λογοτεχνίας και διαθέτοντας υψηλή πνευματική οξυδέρκεια και ειλικρινή διάθεση στην αναζήτηση της αλήθειας. [...] Με το βιβλίο του αυτό ο Κώστας Κουτσουρέλης θέλει να δημιουργήσει περισσότερο, νομίζω, μια βάση για περαιτέρω συζήτηση επί του θέματος, παρά να επαναπαυτεί στις απόψεις του. Γι’ αυτό, όσοι πιστοί προσέλθετε.

ΧΡΗΣΤΟΣ Δ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Περί ου, 18.5.2019


Ένας άθλος είναι το βιβλίο αυτό. Ο συγγραφέας του τολμά μέσα σε μια εποχή που οι ποιητές αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο να εκφράσει την οδύνη του για την κατάρρευση της ποιητικής τέχνης και την απώλεια της δημοφιλίας της. Να ανιχνεύσει τα αδιέξοδά της και να δει τις αιτίες της πτώσης της.

ΗΛΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΣ
facebook, 27.5.2019


Με πολλή τέχνη, ευαισθησία και μεγάλη ευρυμάθεια ο (και ποιητής) Κώστας Κουτσουρέλης αναλύει την παρουσία της ποίησης στην εποχή μας και καταδεικνύει τα αδιέξοδά της. Η ανάγνωση αυτού του βιβλίου είναι μία ευχάριστη και αβίαστη περιπέτεια. Εκτός από την άνετη γραφή καραδοκούν ειρωνεία και χιούμορ.

ΝΙΚΟΣ ΔΗΜΟΥ
Το Βήμα, 9.6.2019


Το συγκεκριμένο βιβλίο είναι γραμμένο σε τόσο προσεγμένο και ισορροπημένο ύφος, ώστε, ενώ ο συγγραφέας διατηρεί την εκφραστική ιδιοτυπία του, η σπάνια, η λόγια λέξη δείχνει εντελώς φυσική. Αναπτύσσεται λοιπόν εδώ ένας εξαίρετος θεωρητικός λόγος. Όσον αφορά το περιεχόμενο, η ανάλυση αποδεικνύεται οξυδερκής και τεκμηριωμένη. Η μελέτη και η αξιολόγηση των ποιημάτων ή των ποιηματικών αποσπασμάτων δεν είναι απλώς διεισδυτικές, αλλά ανάγονται σε παιδαγωγικό μοντέλο, επειδή υπαγορεύουν έναν αντικειμενικό και συνεπή τρόπο προσέγγισης της ποίησης. Ταυτοχρόνως, αντιπροσωπεύουν ένα υπόδειγμα κριτικής.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΒΟΥΖΗΣ
Η Αυγή, 6.7.2019


Το βιβλίο είναι στοχαστικό, εντυπωσιακά στοχαστικό, τα νοήματα διάφανα, η πλοκή άρτια δουλεμένη, οι διατυπώσεις μας ξαφνιάζουν διαρκώς με την ευρηματικότητά-τους. Και οι κρίσεις αυστηρές, πολύ αυστηρές ‒ τσακίζουν κόκαλα. Μην τις φοβηθείτε! Αλλά, προς θεού, μη βιαστείτε να συνταχθείτε μαζί-τους. Νομίζω ότι το έχει πει ο Γκαίτε –κάπου το διάβασα, ίσως στο "Η ποίηση στη ζωή-μας" του Αποστολάκη‒ πως δεν είναι σώφρον να συντασσόμαστε πίσω από την αυστηρότητα ενός καλύτερού-μας· γι’ αυτόν η αυστηρότητα μπορεί να έχει νόημα, αλλά όχι υποχρεωτικά και για εμάς, ενώ αντίθετα όταν ο καλύτερος αποδέχεται κάτι που εμείς δεν το διακρίνουμε, το φρόνιμο είναι να σεβόμαστε την άποψή-του. Να τη σεβόμαστε δεν θα πει να την αποδεχόμαστε. Ας έχουμε εμπιστοσύνη στις κρίσεις-μας, αρκεί να προσπαθούμε να τις απαλλάσσουμε από τις συμβατικότητες που κάθε στιγμή καραδοκούν να μας τυλίξουν σαν τα φίδια τον Λαοκόοντα και τα παιδιά-του.

ΑΛΕΞΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ
Φρέαρ, 31.7.2019


Είναι αναμφισβήτητο ότι η προσπάθεια του Κουτσουρέλη είναι ενδιαφέρουσα από κάθε άποψη. Πρώτα πρώτα για την τόλμη της να ταράξει τα νερά, τόλμη που θα έβρισκε δικαίωση, αν γινόταν η αφετηρία ενός γόνιμου διαλόγου, ζητούμενο προφανώς του όλου εγχειρήματος∙ ύστερα, για την εμβριθή πραγμάτευση του θέματος και την τεκμηριωμένη εν γένει στήριξη∙ και τέλος για την οξυδέρκεια της ματιάς και την ένταση του λόγου, όπως αρμόζει σε κείμενο-μανιφέστο, παρεμβατικό σε ένα μείζον, καλλιτεχνικό ζήτημα της εποχής μας.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Αναγνώστης, 19.9.2019


Ένα πολύ σημαντικό βιβλίο πήρε τη θέση του στα βιβλιοπωλεία και, ευελπιστεί κανείς, στη λίστα αναμονής προς ανάγνωση των φίλων της ποίησης και του στοχασμού. Πρόκειται για το δοκίμιο του Κώστα Κουτσουρέλη Η τέχνη που αυτοκτονεί: Για το αδιέξοδο της ποίησης του καιρού μας. Είναι σημαντικό για πολλούς λόγους. Καταρχάς ο συγγραφέας του είναι μια πολυσχιδής προσωπικότητα των γραμμάτων και υπηρετεί πολλά είδη λόγου. Είναι πολυμαθής, όπως διαπιστώνεται από το έργο του, κινούμενος με άνεση και καλύπτοντας μεγάλες αποστάσεις στον γεωγραφικό και χρονικό άξονα της τέχνης, του στοχασμού και της κριτικής, συνταιριάζοντας μάλιστα τον επιστημονικό ορθολογισμό με την ποιητική τέχνη. Διαθέτει γερμανική επιστημονική σκευή και γλωσσομάθεια, ενώ δεν διέπεται από ελληνοκεντρική ομφαλοσκόπηση στις αναλύσεις του. Πληροί δηλαδή τις προϋποθέσεις για να μπορέσει να αναμετρηθεί με ένα μεγάλο θέμα, σε επίπεδο αντικειμένου, περιεχομένου και μορφής. Επιπλέον γράφει ένα κριτικό δοκίμιο για την ποίηση όντας ο ίδιος ποιητής και μεταφραστής, ενώ συνθέτει ποίηση έχοντας τη θεωρητική σκευή και την κριτική (και επομένως αυτοκριτική) ματιά. Τέλος, επίσης σημαντικό, κρίνει, συγγράφει μια πολεμική, όπως τη γνωρίζουμε στην γερμανική παράδοση με χαρακτηριστικό της εκπρόσωπο τον Marcel Reich-Ranicki, με αφετηρία την αγάπη για την τέχνη της ποίησης. Αποδομεί, συνάμα όμως αντιπροτείνει.

ΑΓΑΘΟΚΛΗΣ ΑΖΕΛΗΣ
Ποιείν, 25.11.2019





ΝΥΧΤΑ
ποίημα, Κίχλη 2017

Η "Νύχτα" του Κουτσουρέλη μπορεί να ερμηνευτεί με πολλούς τρόπους και να ηχήσει μέσα σου όπως μόνο η καθαρή τέχνη ξέρει να ηχεί. Διαβάζοντάς το διέτρεξα, μέσα σε μια νύχτα, όλα τα στάδια της ζωής μου.

ΙΩΑΝΝΑ ΤΣΙΒΑΚΟΥ
facebook, 14.1.2018


Στη μεταφορικότητά της η "Νύχτα" θα μπορούσε να είναι μια κυοφορία που οδηγεί σε μια γέννηση. Θα μπορούσε να είναι ακόμη μια καταβύθιση στον εσώτερο εαυτό προκειμένου να βγει από τα σκοτάδια ένα νέο φως. Στην ποιητικότητα των λέξεων κυοφορείται μια πορεία προς τη δημιουργία. Στη δεύτερη ανάγνωση καταφαίνεται η κάθοδος στα βαθύτερα σκοτάδια – απαραίτητη οδυνηρή συνθήκη για να αναδυθεί στην επιφάνεια το νέο σώμα μιας ύπαρξης αλλιώς χαμένης. Σε μια ακόμη ανάγνωση η νύχτα αγκαλιάζει τη σκληρή πραγματικότητα ενός κόσμου που πεθαίνει αβοήθητος μέσα στη φενάκη μιας απόλυτα ρυθμισμένης ζωής, μέσα από τις αυταπάτες μιας ειρηνικής συνύπαρξης που γεννά πολέμους και θάνατο... Η νύχτα όμως σηματοδοτεί την έναρξη της γέννησης της μέρας· έτσι και η "Νύχτα" αποτελεί την αρχή για το ελπιδοφόρο μέτρημα των ωρών της νέας ζωής. Ωστόσο, ποιος είναι αληθινά έτοιμος να κατεβεί στα άδυτα του εμφανούς κόσμου για να συναντήσει τους πιο σκοτεινούς φόβους του, για να αντιληφθεί πως στην επιφάνεια μόνο του υπαρκτού στηριζόμαστε αγνοώντας το όλο σώμα του αφανούς;... Ο Κώστας Κουτσουρέλης καλεί σε μια κατάδυση στο βαθύτερο σκηνικό της "Νύχτας" του (μέσα από το επιφανειακό σκηνικό μιας χειρουργικής επέμβασης) και προϊδεάζει για την πορεία από το εξώφυλλο ήδη, έτσι με το μαύρο χρώμα που απλώνεται και τυλίγει το βιβλίο και με τα γράμματα της λέξης να σχηματίζουν τον αστερισμό. Σπάνια συναντάμε τόσο εντυπωσιακή στη συντομία της εικόνα της οδού άνω και κάτω, που μία είναι κατά τον «σκοτεινό» φιλόσοφο: ὁδὸς ἄνω κάτω μία καὶ ωὑτή.

ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ
Με ανοιχτά βιβλία, meanoihtavivlia.blogspot.gr, Απρίλιος 2018


Εδώ δεν είναι καθόλου η Νύχτα μια εναλλαγή φωτός σε σχέση με την ημέρα ή μια κατάσταση του ύπνου ή της αγρύπνιας ή του ξεφαντώματος. Η Νύχτα εδώ αναδύεται μυστηριακή, προσωπική, ανθρωποκεντρική κατά ένα μέρος, συνδυάζεται με ένα ανθρώπινο πλάσμα το οποίο κυοφορείται και ετοιμάζεται στα έγκατα μιας άλλης ανθρώπινης παρουσίας. Θα μπορούσε ακόμη να ειπωθεί ότι Νύχτα εδώ σημαίνει και Ζωή, γιατί όντως αυτό που κυοφορείται μέσα σε μια μορφή σκοτεινιάς ή κρυψώνας, σημαίνει μια νέα ζωή που πρόκειται να φανερωθεί στο φως. Και βεβαίως η Ζωή, είτε στη γενικότητά της –αν μπορεί να ειπωθεί αυτό γιατί κατά βάθος δεν υπάρχει γενική ζωή– έχει μέσα από μία ή πολλές ποιητικές μεταφορές αλλά και πραγματικότητες, καρδιά από γάλα, καρδιά από στάχτη, καρδιά από αιθάλη, καρδιά από σπέρμα, από ειρήνη, από σκέψη, από μάτια. Υπάρχει κάτι από αυτά που δεν το έχει η Ζωή; Η διακύμανση της ποιητικής αυτής σύνθεσης ακούει στα ονόματα νάρκωση, βύθιση, υπνολαλία, ονείρωξη, ανάνηψη, εγρήγορση, έγερση. Εφτά δηλαδή καταγραφές μιας εξαιρετικά ζωντανής ποιητικής έκφρασης, σε ρυθμό εσωτερικής υπαγόρευσης θα έλεγα, μιας πηγαίας κίνησης ή «ψυχικού κινήματος» για να θυμηθούμε τον Σολωμό, μιας εκτίναξης λέξεων και στίχων προς έναν καλπάζοντα λυρισμό που δεν χάνει πουθενά την προσήλωσή του στο μυστήριο της ζωής και της νύχτας.

ΣΩΤΗΡΗΣ ΓΟΥΝΕΛΑΣ
Bookpress, 16.4.2018


Ποιητική κάθοδος στα σκοτάδια της νύχτας. Μια περιήγηση στην σκοτεινή επικράτεια με τελετουργική είσοδο, παραμονή και έξοδο ή, άλλως, με καταβύθιση-πτώση, ανίχνευση βυθού και άνωση-ανάνηψη. Διακρίνω μια φλέβα γερμανικού ρομαντισμού μέσα στην ποίηση του Κώστα Κουτσουρέλη, της οποίας το αίμα κυλά και δίνει στην σύνθεση πληθωρική ζύμωση και ποικιλότροπη ώθηση. Το αποτέλεσμα της γραφής μεταβάλλεται έτσι σε μεταρομαντική και μετασυμβολιστική εκφραστική φόρμα ενώ, ταυτόχρονα, δεν καταργεί την νεωτερική καταγωγή του. Η συλλογή αποτελείται από επτά πολύστροφες τερτσίνες, οι οποίες είναι αλληλένδετες νοηματικά, καθώς υπακούουν στην χρονική συνέχεια και η κάθε μία πιάνει το νόημα του ποιήματος από εκεί που το αφήνει η προηγούμενη. Αυτές οι δαντικές φόρμες διαθέτουν μιαν αξιοσημείωτη μετρική, που αναδεικνύει την ομορφιά της γλώσσας με άριστο και ισοζυγισμένο επιτονισμό. Η κατακτημένη δηλαδή προσωδία προδίδει ένα ενεργό ποιητικό εργαστήρι και μιαν ακοίμητη ποιητική συνείδηση. Το πολυεικονικό αυτό ποιητικό σύμπλεγμα γνωρίζει πού, πώς και πότε πρέπει να βυθιστεί στα ερέβη του ανθρώπινου υποσυνειδήτου και, αντιστοίχως, πού, πώς και πότε να ανέλθει, μεταφέροντας θεάσεις από το πληθωρικό φάσμα της υποχώρησης του ενσυνείδητου στο ασυνείδητο. Ως κεντρικό θέμα παραμένει πάντα η πολύπτυχη νύχτα, η οποία μέσα στην μουσική εκφορά του ποιήματος φαίνει σαν αστροφωτισμένο ατλάζι, σαν ανθοκεντημένος κάμπος. Ο ποιητής διατρέχει την νύχτα από την κατάκλιση έως την έγερση ή από την νάρκωση έως την εγρήγορση. Βιώνει τα εν ύπνω ενύπνια και υφίσταται τις συνειδησιακές μεταλλαγές της υπαρκτικής κατάστασης. Φόβοι, αλλοιώσεις αισθήσεων, ονειρικές αγωνίες, προκατειλημμένες εντάσεις και ενστάσεις, σημεία και τέρατα δηλαδή που γεννά η έμφυτη ανασφάλεια, λαμβάνουν χώρα μέσα στη νύχτα και επιτείνουν την αδημονία της έλευσης του φωτός. Το ποίημα φωτίζεται εδώ κι εκεί από μικρές χαραμάδες μνήμης και σαγηνεύεται από το ασήμι του γνόφου και την έξαψη της ελπίδας. Το ποίημα παραδομένο μέσα στην ύπνωσή του συνεχίζει να ελπίζει και να παρηγορεί τον συντάκτη και τον αναγνώστη του με την αλάνθαστη κωδικοποίηση των συνισταμένων της γύρωθεν ωραιότητας. Θέλω να πω ότι πρόκειται για υψηλή και πολυπροσεγμένη ποίηση που μας αμείβει πλουσιοπάροχα με την ισορροπία του μέτρου, την έξυπνη και πρωτότυπη ρίμα, τις εμπνευσμένες εικόνες, την ποιότητα της γλώσσας.

ΗΛΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΣ
facebook, 12.5.2018


Στο καλαίσθητο εξώφυλλο βρίσκονται διασπαρμένα τα γράμματα της πολυσήμαντης λέξης θυμίζοντας τον αστερισμό της Κασσιόπης ή μάλλον το αντικαθρέφτισμά του, προετοιμάζοντας τον αναγνώστη για τη μυσταγωγία αυτού του βιβλίου. Χρησιμοποιώ εσκεμμένα τη λέξη «μυσταγωγία» γιατί η «ανάγνωση» θεωρώ πως δεν είναι αρκετή για να εκφράσει τη διαμεσολάβηση που εμπεριέχουν οι ομοιοκατάληκτοι στίχοι των επτά ποιημάτων μεταξύ του ποιητή, του αναγνώστη και της νύχτας. Τη νύχτα της περισυλλογής, τη νύχτα του πόθου, της οδύνης μα και της γαλήνης, τη νύχτα των ενοχών, των ονείρων και των ονειρώξεων. Τη νύχτα που γεννιέται ο φασματικός εαυτός μας και ρευστοποιείται κάθε ψευδαίσθηση ή βεβαιότητα. Η νύχτα στενάζει κάτω απ’ το βάρος των μύθων της. Αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην ανάγκη να διαφυλάξει την παραμυθία της και την αδυναμία να κρύψει τη θηριωδία της. Η διάρθρωση της εν λόγω ποιητικής σύνθεσης είναι ένα πραγματικό ποιητικό οικοδόμημα που αποτελείται από επτά ορόφους. Αν υποθέσουμε πως το ισόγειο είναι το πρώτο ποίημα, στο έβδομο ποίημα φτάνουμε στο ρετιρέ. Όλα τα ποιήματα έχουν την ίδια αρχιτεκτονική. Αποτελούνται από 8 τρίστιχες στροφές και στο τέλος ένας στίχος μόνος του, ο οποίος αποτελεί επανάληψη του πρώτου στίχου της πρώτης στροφής, εκτός από το τελευταίο ποίημα, όπου εσκεμμένα ο ποιητής μετατρέπει το: «είναι της νύχτας η καρδιά από μάτια» σε «μάτια της νύχτας που γεννάει τον ήλιο». Η ομοιοκαταληξία είναι σταυρωτή, το μέτρο ιαμβικό, άλλοτε 12σύλλαβος στίχος και άλλοτε 11σύλλαβος, με αποτέλεσμα ο ρυθμός να θυμίζει δημοτικό τραγούδι. Ωστόσο κάθε όροφος επικοινωνεί με τον επόμενο με ένα μυστικό πέρασμα που δεν είναι άλλο από μια λέξη. Μια λέξη που στέκεται αγέρωχη σε κάποιον στίχο του προηγούμενου ποιήματος, ανοίγει σαν μυστική είσοδος και αποτελεί την είσοδο-τίτλο του επόμενου ποιήματος.

ΕΛΕΝΗ ΚΟΦΤΕΡΟΥ
Φρέαρ, 17.8.2021





ΚΡΕΩΝ
μονόλογος, Gutenberg 2016

Αιώνες αδικημένος, αυτός που με αυταπάρνηση υπηρέτησε τη Θήβα, ο κατ’ εξοχήν τραγικός ήρωας που κατέβαλε τίμημα φοβερότατο γιατί θέλησε να υπερασπίσει τις αξίες της Πόλης, ο Κρέων, ο αδελφός της Ιοκάστης, δεν είχε ευτυχήσει ίσαμε τώρα καθώς είχε να αντιμετωπίσει την υποκρισία των πληβείων και την ηθικολογία των παρηκμασμένων. Αυτός που μετά τη δολοφονία του Λάιου ανήλθε στο θρόνο μα δεν γαντζώθηκε σ’ αυτόν –τον παραχώρησε με γενναιοφροσύνη για να σωθεί η πόλη από τη μάστιγα της Σφίγγας–, αυτός που μετά την αποκάλυψη πως ο νέος βασιλιάς, ο Οιδίπους βαρύνονταν με ανόσιες πράξεις, ανέλαβε και πάλι, μετά την αδελφοκτόνα σύγκρουση Ετεοκλή και Πολυνείκη, να καθοδηγήσει την πόλη, είχε την ατυχία να ιδωθεί μέσα από το πρίσμα της σωκρατικής και της ελληνιστικής λογιοσύνης που δόξασε την ανυπακοή της Αντιγόνης και το «θείο νόμο» αφού η πόλη πια παρήκμαζε και η εκφυλισμένη ανατολική κοσμόπολη ήταν αδύνατο να κατανοήσει ποιος ήταν ο όντως τραγικός ήρωας, ποιος άδικα καταστρεφόταν και ποιος βάδιζε με σύντροφο τη βεβαιότητα της ιδεοληψίας. Και να, έρχεται ξάφνου ένας σημαντικός ποιητής του καιρού μας, ο Κώστας Κουτσουρέλης για να υπομνήσει με αυτόν τον τραγικό μονόλογο το μεγαλείο και την αθλιότητα του ανθρώπου, φωτίζοντας αυτούς που σκυφτοί ποθούν μιαν έξαρση, ένα ανάστημα, αφού πάντα «οι δειλοί λατρεύουν τους γενναίους» και «ως το χείλος τούς σπρώχνουν του γκρεμού». Γιατί ο ήρωας, πάντα «είναι πιόνι./ Νικά ή χάνει, άλλοι επωφελούνται,/ οι οπαδοί του πρώτοι τον ξοδεύουν/ θάβουν τις πράξεις του μέσα στις δάφνες,/ κηδεύουν τ’ όνομά του με μνημεία,/ πάλι και πάλι τον γιορτάζουν ώσπου/ να γίνει σαν κι αυτούς: σαχλός». Γιατί αυτός ήταν και θα είναι πάντα ο δήμος που δοξάζει τάχα Αντιγόνες και που τους Κρέοντες μισεί. Ένα έργο δονούμενης αλήθειας, ένα έργο που αποδείχνει πως δεν έσβησε παντελώς το τραγικό πνεύμα σε τούτο τον τόπο.

ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ
facebook, 21.11.2016


Στον στιβαρό ποιητικό μονόλογο "Κρέων" του Κώστα Κουτσουρέλη (Gutenberg, 2016), η Αντιγόνη στέκει βουβή δίπλα στον βασιλιά, που της μιλά. Ο Κρέων είναι εδώ η φωνή της λογικής, ο ένας που ξεχωρίζει αντίκρυ στο άφρον σαρκοβόρο πλήθος. «Δες τους λοιπόν», λέει στη θυγατέρα του Οιδίποδα. «Με δυσκολία κρατιούνται. / Αδημονούν να σε δοξάσουν. Κάποιοι / με καταριούνται ήδη ανάμεσά τους / –αν και κρυφά εννοείται, να μην μπλέξουν– / κι άλλοι ανοιχτά χειρονομούν και σκούζουν». Είναι θρασύδειλοι· παρουσιάζονται όμοιοι μ’ αγέλη ύαινες. Αυτή η απαξίωση από τον Κρέοντα των πολλών, του δήμου εντέλει, είναι «σύγχρονη», ένα καθρέφτισμα της ξεχωριστής θέσης που νιώθει ο σημερινός ποιητής ότι κατέχει ή του περιθωρίου όπου έχει άθελά του σπρωχτεί. Δεν υπηρετεί τους συμπολίτες του μέσ’ από τα τραγικά πρόσωπα του έργου του. Ταυτίζεται με τον τραγικό ήρωά του, που παύει να είναι διδακτικός και γίνεται αυτοψυχαναλυτικός.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ
Bookpress, 20.1.2017


Ο Κουτσουρέλης αντιστρέφει την παραδοχή του μύθου, παρουσιάζοντας έναν Κρέοντα-θύμα των αντίπαλών του πολιτικών φατριών. Δεν είναι, λοιπόν, ο δύσκαμπτος ηγέτης, ο φαντασιόπληκτος που άδικα υποπτεύεται παντού ανύπαρκτες συνομωσίες, αλλά ένα θύμα συμφερόντων κι ο ίδιος, ένα πιόνι που αδυνατεί να ξεφύγει από την προδιαγεγραμμένη μοίρα του. Κι ακριβώς αποδώ αναβλύζει η όποια συμπάθεια προς το πρόσωπό του: από την προσπάθειά του να απεκδυθούν οι θέσεις της Αντιγόνης από τον υψιπετή αλλά αιθεροβάμονα ρομαντισμό τους και να επισημανθούν προς εκείνη οι πλάνες της μέσα σ’ ένα περιβάλλον συμφεροντολογικό και διόλου αθώο. Μπορεί ο Κρέοντας να υποπίπτει στις αντιφάσεις του και να υπόκειται επίσης στο προσωπικό του συμφέρον, αλλά η απόπειρά του για μια ρεαλιστική προσέγγιση των πραγμάτων τον καθιστά φορέα μιας κάποιας ειλικρίνειας, άρα και μιας συνακόλουθης συμπάθειας. Ο ρεαλισμός του Κρέοντα στέκει ως ιδεολογικό αντίβαρο στον εξιδανικευμένο ηρωισμό της Αντιγόνης και τον γειώνει ωμά.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΡΟΥΜΠΑΣ
Ποιητικά, τχ. 25, Μάρτιος 2017





ΛΑΜΠΡΟΥ ΛΑΡΕΛΗ VITA POETICA
σατιρικά ποιήματα, Gutenberg/Σύρτις 2016

Βαθύς γνώστης των ανθρωπίνων παθών, των κυριοτέρων ατομικών και κοινωνικών μωροφιλοδοξιών, των δυτικοευρωπαϊκών αισθητικών ρευμάτων, των μυστικών της μετανεωτερικής τέχνης, της κειμενογλωσσολογίας, αλλά και των γεωτεκτονικών δεδομένων, ο Λάμπρος Λαρέλης δεν διστάζει να επιδοθεί τόσο στην προσωπική, μάλλον ειλικρινή, αποδόμησή του όσο και στην αποκαθήλωση πλείστων ειδώλων και καταστατικών εμβλημάτων της αγοράς. Ευρηματικός γλωσσοπλάστης, ήκιστα λυρικός, πεισματικά οχλολοίδωρος, εστιάζεται κατά κανόνα στην εν θερμώ κριτική χαρακτήρων. Λαμβάνοντας υπόψη τις αντιπροσωπευτικότερες πτυχές της περιρρέουσας ατμόσφαιρας, επιχειρεί να απονείμει δικαιοσύνη εκεί όπου βλέπει την απροκάλυπτη μωρία να ιδρύει υπερδομές. Οι λεκτικές του δράσεις διακρίνονται από την αμεσότητα της ρητορικής τους ορμής. Από την άποψη αυτή, ενεργεί ως να ήταν ένας κατεξοχήν στρατευμένος ποιητής της αδιαπραγμάτευτης παρρησίας. Γνήσιο τέκνο της ταραγμένης εποχής του, ο Λ.Λ. παραμένει κατά βάθος ένας ιδιαίτερα διεξοδικός ρεαλιστής.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ
Τα Νέα, 4.3.2017


Ο Κώστας Κουτσουρέλης παρουσιάζει υπό μορφή ανθολογίου 32 ποιήματα που ο ίδιος αλίευσε «από μονόφυλλα, σπάνιες εκδόσεις, εξωτικά περιοδικά, τον κυκεώνα του διαδικτύου» αλλά κυρίως από τα χειρόγραφα που άφησε πίσω του ο σατιρικός ποιητής Λάμπρος Λαρέλης. Για δακρυσμένα γέλια και για γελαστά κλάματα, τα έμμετρα αυτά ποιήματα είναι φορτισμένα με ακραία ένταση. Καθώς καταγίνονται με την ποίηση και τους ποιητές συνιστούν, συγχρόνως, μια ειρωνική αυτοεγκατάλειψη. Η σάτιρα που χρησιμοποιεί ο «κρυμμένος» Κουτσουρέλης γίνεται στα χέρια του το μεγαλοφυές όπλο κάθε γνήσιου τεχνίτη του είδους. Xρησιμεύει για να πνίγει, πρωτίστως, τον αδιάκριτο θόρυβο των δικών του καρδιακών παλμών.

ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΟΥ
Εντευκτήριο, τχ. 111, Άνοιξη 2017





ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ
ποίημα, Περισπωμένη 2014

Ήδη με τον "Αέρα Αύγουστο", ο Κουτσουρέλης έφτασε στο απόγειο μιας γλώσσας καθαρά μελωδικής, πατώντας γερά στην παράδοση, όπου θέλει το ποίημα αυστηρά δομημένο και στιχουργικά ρυθμικό, ανανεώνοντας το. Με το "Γράμμα στον Οδυσσέα Ελύτη", συνεχίζει να τελειοποιεί την μετρική του στίχου του, δημιουργώντας ένα έργο που βασίζεται στην μουσική του υπόκρουση. Αυτά ως προς την τεχνική που πιστά ακολουθεί ο ποιητής. Όσο για το περιεχόμενο, όπως αναφέραμε πιο πάνω, η σύνθεση του Κουτσουρέλη είναι ένα ποιητικό μανιφέστο για τον σύγχρονο άνθρωπο.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΙΛΗΣ
O Αναγνώστης, 9.6.2015


Ο Κώστας Κουτσουρέλης, στο μακρύ –λυρικής και δραματικής πνοής– ποίημα που εν είδει επιστολής απευθύνει στον ποιητικό του πρόγονο Οδυσσέα Ελύτη… αυτήν ακριβώς τη διάσταση μεταξύ του μαύρου και του λευκού, μεταξύ του κάλλους και της ασχήμιας, μεταξύ της τραχύτητας και της τρυφερότητας συζητάει, σε μια προσπάθεια να δοκιμάσει τη δύναμη και τη διάρκεια του ενός και του άλλου· αλλά συγχρόνως και την αντοχή του ποιητικού λόγου.

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
Εφημερίδα των Συντακτών, 5.4.2015


Θεατρογενής, ευρηματικός, σμιλεμένος κομψά λόγος. Απευθύνεται στον δεύτερο νομπελίστα μας με τον δέοντα, πηγαίο σεβασμό, επιζητώντας –τι άλλο;– ρηματική τουλάχιστον δικαιοσύνη… η ετυμηγορία του ήδη πολυβραβευμένου Κώστα Κουτσουρέλη δρα ως πληθυντική κατ’ εξοχήν. Γράφει δηλαδή ως να ήταν πολλοί. Ως να ήταν εξουσιοδοτημένος από μια σιωπηλή, αλλά όχι αδιάφορη αστική ομήγυρη. Έτσι το άτομο συμπυκνώνει εντός του επιθυμίες, τρόπους, άγχη, φοβίες, εμμονές και επιδιώξεις, θεμιτές και μη, των άλλων.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ
Bookpress, 17.2.2016


«Γράμμα στον Οδυσσέα Ελύτη» (Περισπωμένη 2014) απευθύνει ο Κώστας Κουτσουρέλης. Γράφει στον αθεράπευτα νεκρό ποιητή, τον ενημερώνει για την εδώ ζωή (Υπάρχουμε ακόμα), θέτει ερωτήματα (τάχα κι εσείς χασομεράτε εκεί ψηλά, / διαθέτει ωράριο καν η αιωνιότης;), αφήνοντας ανοιχτή την πιθανότητα απάντησης. Εξομολογείται φόβους, μοιράζεται αλήθειες, είναι ευθύς: (Πάρτε το απόφαση λοιπόν, / βγάλτε επιτέλους τον σκασμό / κι αφήστε το Μηδέν να τραγουδήσει!). Τον αποκαλεί «κύριο» (Ναι / είναι αλήθεια / κύριε), όπως ο μαθητής τον δάσκαλο ή ο ένας ξένος τον άλλον, του απευθύνεται στον πληθυντικό. Το όνομα του παραλήπτη φαίνεται μόνο στον τίτλο – σαν να λέμε: στον φάκελο του γράμματος. Ο Κουτσουρέλης χρησιμοποιεί τον λόγο με τον τρόπο του (κάνει, π.χ., τον ήλιο «μπίλια χρυσή»), γνωρίζοντας καλά και τους τρόπους του Ελύτη. Το γράμμα-ποίημα διαιρείται, όχι τυχαία, σε εφτά μέρη. Και εκείνο το «πίσω απ’ την έκπαγλη μπογιά / που ξόδεψε για να κρυφτεί ο Θεός)», για να δώσω ένα παράδειγμα, απηχεί τη ρήση της Μαρίας Νεφέλης «Θε μου τι μπλε ξοδεύεις για να μη σε βλέπουμε!».

ΓΙΩΤΑ ΤΕΜΠΡΙΔΟΥ
Neograeca Bohemica, vol. 19, 2019





Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ
δοκίμιο, Μελάνι 2013

Ο Κώστας Κουτσουρέλης βάζει ως προμετωπίδα του εικονοκλαστικού δοκιμίου του για τον Καβάφη μια ρήση του Νίτσε: …«Ο έπαινος έχει κάτι το πιο φορτικό από τον ψόγο». Πράγμα που συχνά αληθεύει. Και θα μπορούσε να είναι ένα (θεμιτό) κίνητρο για μια κριτική αναθεώρηση του Αλεξανδρινού, ιδιαίτερα φέτος, στην 150ή επέτειο της γέννησής του και την 80ή του θανάτου του, όπου πολλαπλασιάζονται οι πάνδημες και από καιρό μονότονες, εδώ που τα λέμε, δοξολογίες γι' αυτόν. Ο Καβάφης ως ποιητικό τοτέμ, ο Καβάφης ως πασπαρτού, ο Καβάφης ως παραφουσκωμένο ψυχολογικό αναπλήρωμα για τη φτωχή συμβολή της νεότερης Ελλάδας στον παγκόσμιο πολιτισμό, ο Καβάφης ακόμη και ως gay icon, όλα αυτά ενοχλούν και θαυμαστές της ποιητικής του, στους οποίους συγκαταλέγω τον εαυτό μου… Παρ' όλες τις αντιρρήσεις μου, βρίσκω την πολεμική του Κουτσουρέλη απείρως πιο ενδιαφέρουσα από τον πληκτικό συρμό της καβαφολατρίας.

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ
Τα Νέα, 9.11.2013


Αυτή την εικόνα του Αλεξανδρινού επιχειρεί ν’ αποκαθηλώσει κομμάτι-κομμάτι ο Κουτσουρέλης, επιστρατεύοντας την εντυπωσιακή ευστροφία του, την εμπειροπόλεμη ευγλωττία του και το εικονοκλαστικό πείσμα του προκειμένου να βάλει τον Καβάφη και τους απανταχού καβαφόφιλους στη θέση τους. Θαρραλέο εγχείρημα, ιδίως σε εποχή επετειακών εορτασμών και κατά συρροή ευλαβών αγιογραφήσεων. Θαρραλέο και πολλαπλώς ωφέλιμο, διότι μας ξυπνά από την εικονολατρική νάρκη, επερωτά την πίστη μας στο καβαφικό μέγεθος και μας… ανάβει τα αίματα.

ΣΕΣΙΛ ΙΓΓΛΕΣΗ ΜΑΡΓΕΛΛΟΥ
The Books’ Journal, Ιανουάριος 2014


Έχοντας υπόψη του όλο τον φάκελο της υπόθεσης «Καβάφη», ο Κουτσουρέλης επιχειρεί μια αξιοζήλευτη κριτική της καβαφικής ποίησης, και πιο συγκεκριμένα των προσωπικών του ποιητικών μυστικών, που όσο μοιάζουν κακόζηλες επινοήσεις, άλλο τόσο αποτελούν θεμέλια ενός έργου που δεν έχει το όμοιό του.

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗΣ
"Lifo", 20.6.2013


…κείμενο διαυγές και άρτια οργανωμένο, που προσφέρει ύψιστη αναγνωστική απόλαυση, ασχέτως –ώς ένα βαθμό– της πειστικότητας ή όχι των επιχειρημάτων που αναπτύσσει. Εν ολίγοις, έχουμε να κάνουμε με κείμενο που, χωρίς να υπολείπεται σε επιχειρήματα και μελέτη, κερδίζει τον αναγνώστη με τη σμιλευμένη γλώσσα του και τη σταθερή μέριμνα του συγγραφέα για εννοιολογική και εκφραστική σαφήνεια. Διόλου μικρά κατορθώματα… Στην καλύτερη περίπτωση το βιβλίο του θα εγγραφεί ως ρηξικέλευθη και πρωτότυπη μελέτη του καβαφικού σύμπαντος και της πρόσληψής του από τους σύγχρονους αναγνώστες και την κριτική, γραμμένης σε απαράμιλλο ύφος, γλωσσική ενάργεια και φροντίδα, ακρίβεια και έγνοια για τον καλόβουλο αναγνώστη, και θα αποτελεί κείμενο αναφοράς σε κάθε σχετική μελλοντική συζήτηση. Στη χειρότερη περίπτωση, συνοψίζει με τρόπο πυκνό και καλογραμμένο, όλο σχεδόν το ρεύμα της κριτικών, ηθικών και αισθητικών προκαταλήψεων με τις οποίες βρέθηκε αντιμέτωπος ο "έκκεντρος" Αλεξανδρινός από νωρίς στον ποιητικό του βίο. Σε κάθε περίπτωση, αξίζει ολόκληρο το βάρος των λέξεων που το συναπαρτίζουν και αποτελεί μια πρόταση ανάγνωσης του Καβάφη που συγκροτεί ένα συνεκτικό ιδεολογικά και αισθητικά σύμπαν.

ΚΩΣΤΑΣ Β. ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ
Bookpress, 18.9.2013


Όσο προχωρούσα το δοκίμιο αυτό του Κώστα Κουτσουρέλη, τόσο σκεφτόμουνα πόσο καλογραμμένο (υπόδειγμα σφιχτού λόγου) και πόσο τίμιο είναι, υποχρεώνοντας κάποιον καταρχήν αντίθετο, όπως εγώ, είτε να ακονίζει το μυαλό του για να βρει αντεπιχειρήματα, είτε, διαφορετικά, να αλλάζει τις βεβαιότητές του. Τελειώνοντας το βιβλίο, το ξαναδιάβασα μια ακόμα φορά για να μπορέσω να το παρουσιάσω, εμπέδωσα ακόμα περισσότερο την αρχική μου σκέψη: εκτιμώ περισσότερο ένα σοβαρό βιβλίο με την κατεύθυνση του οποίου διαφωνώ, παρά ένα πρόχειρο βιβλίο με την κατεύθυνση του οποίου συμφωνώ. Το βιβλίο θέτει, λοιπόν, πολύ ψηλά τον πήχη ενός ανανεωμένου αντικαβαφισμού, έτσι ώστε οι τυχόν πρόχειρες απαντήσεις να μην μπορούν να το αγγίζουν. Σ’ αυτό θα πρέπει να έχει βοηθήσει το ότι το κείμενο ή τμήματά του ή «προστάδιά» του δοκιμάστηκαν, παλιότερα, σε δημόσιες αναγνώσεις, ομιλίες ή προδημοσιεύσεις, μορφές έκθεσης, που προφανώς το τόρνευσαν και το βελτίωσαν περισσότερο. Επομένως όποιος προσπαθήσει να ξεμπερδέψει με τις απόψεις του κ. Κουτσουρέλη με εξυπνάδες, υποτιμήσεις ή ad hominem επιθέσεις, είναι από χέρι χαμένος.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΥΣΣΑΣ
Athens Voice, 19.7.2013



 

Ο ΜΙΧΑΗΛ ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΗ ΡΩΜΗ //
ΜΙΧΑΗΛ ΑΓΓΕΛΟΣ, ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ
λιμπρέττο & μετάφραση, Περισπωμένη 2013

αστραφτερή μετάφραση (πιστή στη στιχουργία, «απιστεί» στη γλώσσα) του Κ. Κουτσουρέλη

ΒΙΒΗ ΛΑZΟΥ
mybook.gr, 22.4.2013





ΑΕΡΑΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ
ποίηση, α' έκδοση διαδικτυακή 2008-2011,
β' έκδοση έντυπη Περισπωμένη 2012

Στον Κουτσουρέλη δεν θα συναντήσει κανείς την κακογουστιά, τις νεφελώδεις εκφράσεις και την κοινοτοπία της πλειονότητας της σύγχρονης ποιητικής μας παραγωγής. Οι εικόνες του είναι λαγαρές και διαυγείς: τα νυσταγμένα φύλλα που κρατιούνται δύσκολα απ’ τους ώμους του νοτιά, η τέφρα απ’ τη σάρκα του καμένου Αυγούστου, τα σύννεφα που σαν ουράνιοι συγγραφείς ραίνουν τον κόσμο με σημεία στίξης. Δεν θα συναντήσει όμως κανείς μήτε εκείνες τις αιχμηρές οξύνσεις του νοήματος μήτε την εικονοπλαστική τόλμη που μας δίδαξαν οι μεγάλοι μοντερνιστές. Ο ρυθμός πάλι, που στηρίζεται σε μιαν ελευθεριάζουσα χρήση της terza rima, είναι, αναμφίβολα, επιτυχημένος. Το μεγαλύτερο, όμως, θέλγητρο του βιβλίου είναι το λεκτικό του ύφος, υπόδειγμα κρυστάλλινης αβρότητας, που δεν έχει το όμοιό του στα σύγχρονα γράμματά μας.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΡΘΑΛΙΤΗΣ
Η Αυγή της Κυριακής, 10.2.2013


Στον "Αέρα αύγουστο" η συγκίνηση έχει σώμα και οργανικότητα. Η ποίηση του Κώστα Κουτσουρέλη δεν προσπαθεί να εντυπωσιάσει με στιχουργικά κτερίσματα και κοινότυπα βιώματα προσωπικής φύσεως που προσπαθούν να γίνουν ποίηση. Ουσιαστικά, τόσο το προσωπικό βίωμα όσο και βλέμμα στον "Αέρα αύγουστο" δεν έχουν το σύνδρομο του υπέρογκου "εγώ", ενώ η θέαση των ποιητικών στιγμών οδηγεί στην αφύπνιση της συλλογικής εμπειρίας. Από την άλλη, η επικαιρικότητα των γεγονότων θα μπορούσε πράγματι να οδηγήσει σε μια πολιτική ερμηνεία της πραγματικότητας, όμως αυτό δεν συμβαίνει στον "Αέρα αύγουστο". Ο Κώστας Κουτσουρέλης εκκινεί από το γεγονός και καταλήγει στην ποίηση. Σπανίως εκδίδονται ποιητικά βιβλία που δηλώνουν με τόσο διαυγή και ξεκάθαρο τρόπο τη στάση του ποιητή απέναντι στην ίδια την ποίηση και στα πράγματα.

ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΚΑΤΣΑΚΟΣ
e-poema, Απρίλιος 2013


Λόγιος, στυλίστας, δεινός μεταφραστής, βραβευμένος το 2012 για τη μετάφρασή του των "Ύμνων της νύχτας" του Νοβάλις με το Βραβείο Άρης Αλεξάνδρου, ο Κουτσουρέλης επιστρέφει έπειτα από οκτώ χρόνια στην ποίηση, με τη φροντισμένη, οριστική έκδοση της συλλογής αυτής· 33 τερτσίνες γραμμένες και δημοσιευμένες από το 2008 ώς το 2011 στον ιστότοπό του. Συνομιλεί ρητά και υπόρρητα με τον Κωστή Παλαμά και κυρίως με τα Σατιρικά γυμνάσματά του ― 44 οργισμένες τερτσίνες, γραμμένες και δημοσιευμένες ακριβώς εκατό χρόνια πριν στον Νουμά (1908-9), σε μια πολύ δύσκολη περίοδο για την Ελλάδα. «Στη γη που πιάνει και προκόβει ο σπόρος / κάθε λογής τζουτζέδων και πιερρότων, / κι εγώ φυτρώνω ανάξιος ριμαδόρος / μαύρων θυμών και πορφυρών ερώτων», λέει ο Παλαμάς. Κι ο Κουτσουρέλης ανασύρει μαζί του, για χάρη της πατρίδας κι αυτός, «το τρίστιχο απ’ την Κόλαση του Δάντη». Αν όμως η μορφή κι η στόχευση ακόμη συνδέονται με τον οργισμένο Παλαμά, πόρρω απέχουν από την παλαμική φωνή ο τόνος κι η διαυγής εικονοποιία του Κουτσουρέλη, που συναιρούν την κλασικιστική λιτότητα και ακρίβεια με μια ρομαντική-μοντερνιστική, αυτοσαρκαστική απαισιοδοξία και μελαγχολία.

ΤΙΤΙΚΑ ΔΗΜΗΤΡΟΥΛΙΑ
Καθημερινή της Κυριακής, 7.4.13


When we approach a poet with the composure and dexterity of Kostas Koutsourelis, so bound as he is to his nation, his heritage and the legacy of poetry in Greece, we must re-evaluate our own preferences and prescriptions and realise that to eschew the limitations of poetical dualisms (the classical versus the avant-garde) we must be receptive to poetry this potent. [...] one of the finest contemporary Greek poets.

[Όταν προσεγγίζουμε έναν ποιητή με τη συγκρότηση και τη δεξιοτεχνία του Κώστα Κουτσουρέλη, τόσο δεμένο όπως είναι με το έθνος του, την παράδοσή του και την κληρονομιά της ποίησης στην Ελλάδα, πρέπει να επανεκτιμήσουμε τις δικές μας προτιμήσεις και προκαταλήψεις και να συνειδητοποιήσουμε ότι για να αποφύγουμε τους φραγμούς των ποιητικών δυϊσμών (κλασικό κατά πρωτοποριακού) πρέπει να είμαστε δεκτικοί απέναντι σε μια ποίηση τόσο ισχυρή. [...] ένας από τους καλύτερους σύγχρονους Έλληνες ποιητές.]

STEVEN J. FOWLER
www.3ammagazine.com, 31.7.2010


Ο "Αέρας αύγουστος" του Κώστα Κουτσουρέλη, ανακουφιστικά ομοιοκατάληκτος, κυλά σαν μουσική, φτιαγμένος από 33 δεκαεξάστιχα μέρη, πέντε τρίστιχα κι ένας καταληκτικός στίχος το καθένα, δεμένα μεταξύ τους μ’ εικόνες που ο ποιητής αφήνει και πιάνει ξανά, μ’ άλλον κάθε φορά τρόπο, συμπληρώνοντάς τες. Διόλου μοντέρνα μα απόλυτα σύγχρονη, η ποίηση του Κώστα Κουτσουρέλη μιλά επιτακτικά για την Ελλάδα του εδώ και του τώρα... Σε μια χώρα με ποιητική παράδοση πλατιά και βαθιά τόσο όσο είναι πλατιά και βαθιά η γλώσσα της, ο "Αέρας αύγουστος" αποτελεί λαμπρή στιγμή.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ
6 Ημέρες, 15.10.2012


Al di là dei pregiudizi impostisi assiomaticamente, che volevano le conquiste poetiche del modernismo nate per partenogenesi, fuori dal rapporto organico con la tradizione poetica più antica, in "Vento augusto" Kostas Kutsurelis riesce ad attingere la massima semplicità e purezza di espressione perfino negli elementi poeticamente più ardui da rappresentare della nostra complessa realtà attuale. Questo avviene perché nella sua percezione e soprattutto nella sua pratica – cioè nella forma da lui raggiunta – Kutsurelis tenta di contemperare gli elementi poetici essenziali del modernismo con l’eredità poetica della forma chiusa. Kutsurelis è uno dei pochi poeti greci contemporanei che, consapevo le del bisogno urgente e vitale di una riscoperta della musicalità e della plasticità della forma all’interno del dissoluto canone poetico oggi imperante (secondo il poeta e critico Tellos Agras la forma è “la morale applicata dell’artista”), ci offre un esempio di disciplina e di purezza poetica.

[Πέρα από τις προκαταλήψεις που κυριάρχησαν ως αξιώματα και ήθελαν τις ποιητικές κατακτήσεις του μοντερνισμού παρθενογεννημένες, έξω από την οργανική τους σχέση με την παλαιότερη ποιητική παράδοση, ο Κώστας Κουτσουρέλης στον "Αέρα αύγουστο" επιτυγχάνει την απλότητα και την καθαρότητα στην διαχείριση ακόμη και των πιο δύσκολων στην ποιητική τους απόδοση στοιχείων της πολύπλοκης συγχρονίας μας. Τούτο συμβαίνει επειδή στην ποιητική αντίληψη και κυρίως στην πράξη του –δηλαδή στις κατορθωμένες μορφές του- δοκιμάζει την σύγκραση των ουσιαστικών ποιητικών στοιχείων του μοντερνισμού με την έμμετρη και έρρυθμη ποιητική παρακαταθήκη. Ο Κουτσουρέλης ανήκει στους λίγους σημερινούς Έλληνες ποιητές οι οποίοι γνωρίζοντας καλά στον σημερινό ασύδοτο ποιητικό κανόνα ότι υπάρχει επιτακτική και ζωτική ανάγκη επανεύρεσης της μουσικότητας και της πλαστικότητας των μορφών, δηλαδή ότι η μορφή είναι «η εφαρμοσμένη ηθική του καλλιτέχνου» κατά τον ποιητή και κριτικό του Μεσοπολέμου Τέλλο Άγρα, μάς δίνει μια σύνθεση ευταξίας και ποιητικής καθαρότητας.]

DIMITRIS KOSMOPULOS
Poesia, n. 317, Luglio-Agosto 2016





ΝΟΒΑΛΙΣ, ΥΜΝΟΙ ΣΤΗ ΝΥΧΤΑ
Εισαγωγή-Μετάφραση Κώστας Κουτσουρελης
Περισπωμένη 2011

Ο Κώστας Κουτσουρέλης αναμετρήθηκε με το κορυφαίο έργο του πρώιμου γερμανικού ρομαντισμού "Ύμνοι στη Νύχτα" διαθέτοντας βαθύτατη γνώση και ευαισθησία. Ο ποιητικός αυτός κύκλος του Νοβάλις πραγματώνοντας την περίφημη προγραμματική αρχή των ρομαντικών για "μείξη των λογοτεχνικών ειδών" αποτελείται από πεζά μέρη, που διαθέτουν όμως ρυθμικότητα, αλλά και από καθαρά λυρικά, τα οποία, ωστόσο, δεν έχουν ενιαία μορφή αλλά παρουσιάζουν ποικιλία μέτρων και ρυθμών. Ο Κ. Κουτσουρέλης απέδωσε τα πεζά μέρη με μια υπέροχη ρυθμική πρόζα και κατέβαλε σημαντική προσπάθεια για μια κατ' αντιστοιχία απόδοση των λυρικών μερών, επιτυγχάνοντας ένα πολύ καλό αποτέλεσμα. Ως επίμετρο έχει τοποθετηθεί το σημαντικό κείμενο του επίσης ρομαντικού Ludwig Tieck, άψογα μεταφρασμένο από τον Κ. Κουτσουρέλη. Η εισαγωγή του μεταφραστή, που προτάσσεται, εισάγει επαρκέστατα τον αναγνώστη στον ποιητικό κόσμο του Νοβάλις.

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΒΡΑΒΕΙΩΝ
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ
Νοέμβριος 2012


... η επιτροπή αποφάσισε ομόφωνα να απονείμει το φετινό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης από τη Γερμανική Γλώσσα στον κύριο Κώστα Κουτσουρέλη για τη λαμπρή του μετάφραση στους "Ύμνους στη νύχτα" του Novalis. Ο κύριος Κουτσουρέλης, ποιητής και ο ίδιος, αναμετρήθηκε με ωριμότητα και σπάνια ευαισθησία με το κορυφαίο ποιητικό έργο του πρώιμου γερμανικού ρομαντισμού. Η αντιπαραβολή της μετάφρασης με το πρωτότυπο αφήνει να φανεί ο μόχθος του εγχειρήματος, η δουλειά ενός μεταφραστή που δεν ικανοποιείται με εύκολες λύσεις. Πέρα από αυτό καθαυτό το μεταφραστικό επίτευγμα, ο κύριος Κουτσουρέλης απέδωσε με ρυθμό τα πεζά μέρη και τήρησε με συνέπεια την ποικιλία των μέτρων στα αμιγώς ποιητικά μέρη. Εξαιρετική προσπάθεια κατέβαλε ο μεταφραστής να διατηρήσει τη ρίμα, λαμβάνοντας ορισμένες φορές τις ελευθερίες που ήταν απαραίτητες ώστε να αναδειχθεί ο λυρικός χαρακτήρας του έργου. Η έκδοση συμπληρώνεται από ένα εξίσου θαυμάσια μεταφρασμένο κείμενο του Ludwig Tieck και από μια εξαίρετη και κατατοπιστική εισαγωγή του μεταφραστή.

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΒΡΑΒΕΙΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Νοέμβριος 2012





"ΚΑΙ ΤΩΡΑ, ΒΑΘΙΑ ΕΙΣΠΝΟΗ":
ΓΕΡΜΑΝΟΦΩΝΗ ΠΟΙΗΣΗ 1989-2009
Εισαγωγή-Ανθολογία-Μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης
περ. Πλανόδιον Ιούνιος 2010

Στο νέο του τεύχος το "Πλανόδιον" του Γιάννη Πατίλη πραγματοποιεί έναν άθλο, δημοσιεύοντας εβδομήντα ποιήματα της εικοσαετίας 1989-2009, δημιουργήματα σαράντα τριών Γερμανών ποιητών διαφορετικών ηλικιών και τεχνοτροπιών. Πρόκειται, σημειώνεται, για την εκτενέστερη παρουσίαση σύγχρονης γερμανικής ποίησης στα ελληνικά των τελευταίων δεκαετιών. Το βάρος του εγχειρήματος σηκώνει ο γερμανομαθής ποιητής και δοκιμιογράφος Κώστας Κουτσουρέλης με εισαγωγή, επιλογή, μετάφραση και διαφωτιστικές σημειώσεις.

ΚΩΣΤΑΣ ΡΕΣΒΑΝΗΣ
Τα Νέα, 7.9.2010





ΟΚΤΑΒΙΟ ΠΑΣ, ΗΛΙΟΠΕΤΡΑ
Εισαγωγή-Μετάφραση-Επίμετρο Κώστας Κουτσουρέλης
α' έκδοση Μαΐστρος 2007, β' έκδοση επαυξημένη Gutenberg 2015

Ο Κώστας Κουτσουρέλης με τη μετάφρασή του, τις σημειώσεις, το επίμετρο, το κατατοπιστικό χρονολόγιο του ποιητή, καθώς και την παράθεση του σημαντικού δοκιμίου του Περέ Ζίμφερρέρ για την "Ηλιόπετρα", προσφέρει γενναιόδωρα στο ελληνικό κοινό το καθολικό αυτό έργο του σπουδαίου Μεξικανού. Η μεταφραστική του εργασία φανερώνει την αγάπη του για τον Πας, αφού μόνο με αγάπη μπορεί κάποιος να προσεγγίσει έργα τέτοιου μεγέθους, κι αυτή η αγάπη είναι που εκδηλώνεται πίσω από τις λέξεις και τα νοήματα, όλη αυτή τη μυστική συγγένεια που έχουμε μερικές φορές με τους ανθρώπους και τα πράγματα, και που στην προκειμένη περίπτωση, για το μεταφραστή, είναι η μέθοδος που τον οδηγεί να μεταγλωττίσει τον ποιητικό πλούτο του πρωτοτύπου χωρίς να το αναιρεί.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΙΛΛΗΣ
Αυγή, 3.8.2008


Επισημαίνω τις αρετές αυτής της μετάφρασης: αφού εξέτασε ό,τι ανάλογο προηγήθηκε στη γλώσσα μας... επαναπροσέγγισε το αυστηρότατο μετρικά πρωτότυπο, χωρίς τάσεις απλούστευσης, θεματικής συρρίκνωσης ή λεκτικής συγκατάβασης. Απέδωσε υποδειγματικό λόγο, ο οποίος μπορεί αβίαστα να μας μεταδώσει αλώβητο το πρωτογενές, ασπαίρον σημασιοσυντακτικό φορτίο. Άλλωστε, η "Ηλιόπετρα" δεν έχει ρυτίδες – θα ήταν κρίμα να τις πρόσθετε με το ζόρι μια ανευλαβής απόδοση. Το επίμετρο είναι υποδειγματικό: η σωρεία των επεξηγηματικών παραπομπών και το αρκούντως διευρυμένο σχόλιο του Π. Ζιμφερρέρ συνιστούν επαρκέστατα βοηθήματα για την πληρέστερη αφομοίωση του δίγλωσσου τιμαλφούς.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ
Ελευθεροτυπία, 22.2.2009
(αναδημοσίευση: Bookpress, 22.3.2015)


Η απόδοση του έργου στα ελληνικά από τον ποιητή Κώστα Κουτσουρέλη (χωρίς, δυστυχώς, να έχουμε τη δυνατότητα σύγκρισης με το ισπανικό κείμενο που παρατίθεται εντίμως) είναι εκθαμβωτική, εμπνευσμένη, αντάξια του μεγάλου έργου.

ΞΕΝΟΦΩΝ ΜΠΡΟΥΝΤΖΑΚΗΣ
Το Ποντίκι, 3.3.2015


Η εισαγωγή του Κουτσουρέλη είναι επαρκέστατη και μυητική […] ο αναγνώστης μπορεί να είναι βέβαιος ότι προσλαμβάνει αξιόπιστα τον Οκτάβιο Πας στη γλώσσα του.

ΣΤΑΘΗΣ ΚΟΜΝΗΝΟΣ
Φρέαρ, 10.3.2016





DE ARTE AMANDI
ποίηση, Νεφέλη 2004

Στοχαστικός ποιητής, με αίσθηση του ρυθμού και αβρότητα στη γραφή του, ο Κ.Κ. ξεχωρίζει για την ευδιάκριτη ικανότητά του στη σύνθεση.

ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ
Αντί, 11.3.2005


Ωστόσο ο Κουτσουρέλης δεν είναι πουθενά ερμητικός. Σε αντίθεση με την εσκεμμένη σκοτεινογραφία πολλών ποιητών μας, υπάρχει στα κείμενά του μια διαύγεια που διασφαλίζει την απρόσκοπτη επικοινωνία του με τον αναγνώστη… Ο Κουτσουρέλης ενοφθαλμίζει στο ποιητικό του σώμα ρυθμικούς τρόπους της παραδοσιακής στιχουργίας, επιχειρώντας μια σύζευξη παράδοσης και μοντερνισμού. Δεν έχουμε να κάνουμε όμως με επιστροφή στην παράδοση… Η παραδοσιακή μετρική… απλώς δανείζει τα όπλα της.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΡΘΑΛΙΤΗΣ
Ποίηση, Άνοιξη-Καλοκαίρι 2005


Η ποίηση του Κώστα Κουτσουρέλη μπορεί κατά τη γνώμη μου να χαρακτηριστεί ως αιτιολόγηση μίας αφοσιωμένης ερωτικής προσμονής… Το αναδημιουργικό βύθισμα σε μνήμες σύγχρονες αλλά και καταγωγικές είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της ποίησής του. Οι αναμνήσεις συχνά συνδέονται αρμονικά με εκδηλώσεις του ασυνείδητου, αποτελώντας μέρη μιας ποιητικής διαδικασίας μεταξύ ονείρου και φαντασίας.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΣ
ΚΖ΄ Συμπόσιο Ποίησης, Γιατί η ποίηση, Πάτρα 2008


Εξαιρετικά ριζοσπαστική ποιητική γραφή του Κώστα Κουτσουρέλη.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΡΟΠΟΥΛΟΣ
Ευθύνη, Σεπτέμβριος 2007


Η καθαρότητα του λόγου και της σκέψης, η λιτή γλώσσα και η παρουσία παραδοσιακών μορφών, δοσμένων με την απαραίτητη ειρωνεία, παραπέμπουν σε μια υπαρξιακών καταβολών ποιητική παράδοση, με έντονη τη συνείδηση της φθοράς και του εφήμερου.

MAURIZIO DE ROSA
Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας,
λήμμα "Κώστας Κουτσουρέλης", 2007


Στοχαστικός και ερωτικός ο λόγος του Κώστα Κουτσουρέλη ανατρέχει, με ποικιλία ρυθμών και τρόπων, στην παράδοση και εντέχνως την παρακάμπτει, αφορμάται από το βίωμα και το ανάγει σε φιλοσοφική διερώτηση.

ΤΙΤΙΚΑ ΔΗΜΗΤΡΟΥΛΙΑ
Η Καθημερινή, 6.4.2008





ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ
ποίηση, Νεφέλη 2000

Οι αξιολογότατες "Ιστορίες του ύπνου", όταν δεν συμπεριλαμβάνουν ήδη άρτια και τελειωμένα ποιήματα, μαρτυρούν σημαντικά εφόδια, ανάμεσα στα οποία είναι η επαρκέστατη γνώση των εκφραστικών μεθόδων της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, η αίσθηση της μοντερνικότητας, το ενδιάθετο πάθος και ο προσανατολισμός προς τον έλεγχο του συναισθήματος. Θεωρώ δεδομένο πως ο Κώστας Κουτσουρέλης χρειάζεται μόνο δύο ακόμη βιβλία για να μας χαρίσει μια κλασική ποιητική συλλογή.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΛΑΝΑΣ
Ποίηση, Άνοιξη-Καλοκαίρι 2001


Η πρώτη ποιητική εργασία του Κώστα Κουτσουρέλη πιστοποιεί αμέσως την τάση του για τη διακριτική ανάδειξη, με τη σταθερή ομολογουμένως χρήση χαμηλών ή και χαμηλότατων τόνων, ορισμένων λεπτών συγκινησιακών διεργασιών ή και στοχαστικών αναζητήσεων… Tα ποιήματα της συλλογής… συναποτελούν κατ' ουσίαν συστατικά μέρη μιας ευρύτερης σύνθεσης.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ
Η Καθημερινή, 22.3.2002


Ο Κώστας Κουτσουρέλης εκθέτει στη συλλογή του μιαν ειδική κατάσταση της συνείδησης, η δομή της οποίας είναι αναγνωρίσιμη σε όλα τα ποιήματα, και στην οποία η λειτουργία της μνήμης παίζει κεντρικό ρόλο… Στην περίπτωση των "Ιστοριών του Ύπνου", η συνεπής και πρωτότυπη από την άποψη του νοήματος χρήση ορισμένων λέξεων υποβάλλει την εντύπωση ενός υπόβαθρου με συνοχή και απαιτήσεις· επιπλέον, η θεματική ενότητα, τα δίστιχα του τέλους και της αρχής, τα λόγια στοιχεία και τα συχνά τρισύλλαβα μέτρα, ενισχύουν αυτήν την εντύπωση, επειδή υποδεικνύουν μια ποιητική που στοχεύει σ' ένα τόνο σοβαρό και υψηλό.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ
Νέα Εστία, Οκτώβριος 2002


Kostas Koutsourelis representa a una generación de intelectuales cosmopolitas, formados en Europa (en su caso en Alemania) e interesados por traducir al griego obras fundamentales de otras literaturas occidentales y que, sin embargo, se sienten profundamente comprometidos con la evolución reciente de su país hacia la modernización. Su obra, por ahora no demasiado extensa y dispersa hasta el momento en publicaciones especializadas o en periódicos, ha sido recopilada recientemente en "Historias del sueño" (2000).

[Ο Κώστας Κουτσουρέλης εκπροσωπεί μια γενιά κοσμοπολιτών διανοουμένων, που έχουν σπουδάσει στην Ευρώπη (στην περίπτωσή του στη Γερμανία) και ενδιαφέρονται να μεταφράσουν στα ελληνικά θεμελιώδη έργα άλλων δυτικών λογοτεχνιών, παράλληλα όμως τους απασχολεί έντονα η πρόσφατη πορεία της χώρας τους προς την νεωτερικότητα. Το έργο του, που μέχρι στιγμής δεν είναι πολύ εκτεταμένο και βρίσκεται διάσπαρτο σε ειδικά έντυπα και περιοδικά, συγκεντρώθηκε πρόσφατα στο βιβλίο "Ιστορίες του ύπνου" (2000).]

MARIA VICTORIA REYZÁBAL
Revista "Zurgai", Bilbao, Diciembre 2002